Kim naprawdę chciałby być człowiek…? – o wartościach lektury Asiunia autorstwa Joanny Papuzińskiej
Abstrakt
Artykuł porusza zagadnienie wartości w literaturze dziecięcej na przykładzie utworu Joanny Papuzińskiej pt. Asiunia. Utwór Papuzińskiej porusza tematykę tabu (wojna) i obejmuje treści istotne dla współczesnych dziecięcych czytelników. W obecnej sytuacji politycznej, jaka utrzymuje się w Europie Wschodniej, może okazać się ważną lekturą dla polskich dzieci. Autorka artykułu zwraca uwagę na możliwości edukacyjne tekstu ze względu na wartości, jakie on niesie. Istotą przedłożonego artykułu jest zatem analiza treści w celu poszukiwania wartości. Badaczka podkreśla znaczenie treści i formy utworu oraz konieczność dotarcia do dziecięcego odbiorcy z uwzględnieniem jego możliwości recepcyjnych. Stara się odpowiedzieć na pytanie determinowane funkcją literatury czytanej w dzieciństwie: jak chciałby żyć człowiek? W badaniu wykorzystuje metodę fenomenologiczną, dopuszczając indywidualny stosunek badacza do analizowanych treści, a w podjętej analizie opiera się na dychotomicznym ujęciu ukazanych zjawisk. Tekst przedstawia wybrane wartości utworu, które podczas lektury i opracowania dydaktycznego wpływają na kształtowanie się stosunku odbiorcy do życia, otoczenia, samego siebie, tym samym wpływając na uwewnętrznianie pożądanej postawy.
Bibliografia
Adamczyk D., Kaleta-Witusiak M. (2021). Aksjologiczne orientacje wychowania, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Baluch A. (2005). Książka jest światem. O literaturze dla dzieci małych oraz dla starszych i nastolatków, Kraków: Universitas.
Beręsewicz P. (2010). Czy wojna jest dla dziewczyn?, Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Błasiak A. (2009). Aksjologiczne aspekty procesu wychowania. Wybrane zagadnienia, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Böhme G. (2002). Filozofia i estetyka przyrody, tłum. J. Merecki, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Buber M. (1992). Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, tłum. J. Doktór, Warszawa: PAX.
Bukowski J. (1987). Zarys filozofii spotkania, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Furmanek W. (red.) (2005). Wartości w pedagogice, Rzeszów–Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Gajda J. (2004). Wartości w duchu nowego humanizmu jako podstawa edukacji dorosłych [w:] J. Kostkiewicz (red.), Aksjologia edukacji dorosłych, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 99–107.
Grodecka A. Podemska-Kałuża A. (2012). Wielozmysłowość. Filozofia i dydaktyka, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Henry M. (2012). Fenomenologia cielesności [w:] tegoż, Wcielenie. Filozofia ciała, tłum. M. Frankiewicz, D. Adamski, Kraków: Homini, s. 173–294.
Janus-Sitarz A. (2013). Wpływ uniwersyteckiej dydaktyki literatury na aksjologiczne aspekty szkolnej edukacji polonistycznej [w:] M. Marzec-Jóźwicka (red.), Wartości i wartościowanie w edukacji humanistycznej, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, s. 31–43.
Kamiński S. (1986). Jak uporządkować rozmaite koncepcje wartości?, [w:] S. Sawicki, W. Panas (red.), O wartościowaniu w badaniach literackich. Studia, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, s. 14–21.
Kotłowski K. (1976). Aksjologiczne podstawy teorii wychowania moralnego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Krasoń K. (2005). Dziecięce odkrywanie tekstu literackiego. Kinestetyczne interpretacje liryki, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kwiatkowska-Ratajczak M. (1994). Z perspektywy wartości. O prozie dla dzieci i młodzieży, Poznań: NAKOM.
Łuc I. (2019). Wartości edukacyjne w literaturze dziecięcej Agnieszki Zimnowodzkiej. Rekonesans badawczy, „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”, t. 28, s. 67–87.
Marzec-Jóźwicka M. (red.) (2013). Wartości i wartościowanie w edukacji humanistycznej, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Muszyński H. (1974). Ideał i cele wychowania, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Najder Z. (1971). Wartości i oceny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Nowak M. (1996). Znaczenie wartości w procesie wychowania, [w:] K. Popielski (red.), Człowiek – wartości – sens. Studia z psychologii egzystencji. Logoteoria i nooteoria, logoterapia i nooterapia, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, s. 241–259.
Okoń W. (1998). Nowy słownik pedagogiki, Warszawa: Wydawnictwo Żak.
Olbrycht K. (1995). Odpowiedzialność pedagoga, [w:] tejże (red.), Edukacja aksjologiczna, t. 2: Odpowiedzialność pedagoga, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 11–18.
Papuzińska J. (1988). Inicjacje literackie, problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Papuzińska J. (2011). Asiunia, Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Papuzińska J. (2015). Krasnale i olbrzymy, Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Papuzińska J. (2019). Mój tato szczęściarz, Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Piaget J. (1967). Rozwój ocen moralnych, tłum. T. Kołakowska, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Puzynina J. (1992). Język wartości, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Puzynina J. (1994). Wokół wartości, [w:] K. Olbrycht, Edukacja aksjologiczna, t. 1: Wymiary – kierunki – uwarunkowania, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 13–24.
Puzynina J. (1997). Słowo – wartość – kultura, Lublin: TN KUL.
Puzynina J. (2004). Problemy wartościowania w języku i tekście, „Etnolingwistyka”, nr 16, s. 179–189.
Ryrych K. (2018). Pan Apoteker, Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Sawicki S. (1992). Problematyka aksjologiczna w badaniach literackich, [w:] S. Sawicki, A. Tyszczyk (red.), Problematyka aksjologiczna w nauce o literaturze, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, s. 95–110.
Skrzypniak R. (2000). Wartości w procesie wychowania rodzinnego, „Roczniki Socjologii Rodziny”, t. 12, s. 31–47. http://repozytorium.amu.edu.pl:8080/bitstream/10593/4903/1/03_Ryszard_Skrzypniak_Wartosci_w_procesie_wychowania_rodzinnego_31-47.pdf
Stróżewski W. (1981). Istnienie wartości, Kraków: Wydawnictwo Znak.
Sztumski J. (1992). Społeczeństwo i wartości, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Świda H. (1979). Pojęcie wartości i jego znaczenie dla funkcjonowania osobowości, [w:] tejże (red.), Młodzież a wartość, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, s. 12–50
Tatarkiewicz W. (1978). Pojęcie wartości, czyli co historyk filozofii ma do zakomunikowania historykowi sztuki, [w:] tegoż, Parerga, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 60–73.
Tischner J. (1978). Fenomenologia spotkania, „Analecta Cracoviensia”, t. 10, s. 73–98.
Ungeheuer-Gołąb A. (2009). Matka i miejsce bezpieczne, [w:] tejże, Wzorce ruchowe utworów dla dzieci. O literaturze dziecięcej jako wędrówce, walce, tajemnicy, bezpiecznym miejscu i zabawie, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 242–252.
Ungeheuer-Gołąb A. (2011). Rozwój kontaktów małego dziecka z literaturą, Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Wołosiuk B. (2010). Wychowanie do wartości w edukacji wczesnoszkolnej, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Wołosiuk B. (2019). Aksjologiczne uwarunkowania wychowania dziecka, „Rozprawy Społeczne”, t. 13, nr 2, s. 36–45.
Wygotski L.S. (1995). Zabawa i jej rola w rozwoju psychicznym dziecka, tłum. A Brzezińska, T. Czub, [w:] A. Brzezińska i in. (red.), Dziecko w zabawie i świecie języka, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, s. 67–88.
Zabawa K. (2017). Literatura dla dzieci w kontekstach edukacyjnych, Kraków: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM.
Żuk G. (2016). Edukacja aksjologiczna. Zarys problematyki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Żurakowski B. (1984). Wartości estetyczne w literaturze dla dzieci, [w:] M. Tyszkowa i B. Żurakowski (red.), Wartości w świecie dziecka i sztuki dla dziecka, Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 205–230.
Żurakowski B. (1997). Człowiek centralną wartością – wychowanie i wartości, [w:] W. Kubik (red.), Ku pełni człowieczeństwa, Kraków: Wydawnictwo WAM, s. 18–31.
Żywczok A. (2016). Wychować człowieka prawdomównego. Koncepcje, badania naukowe, wdrożenia, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Copyright (c) 2022 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
