Odbiór utworu Łódeczka Kazimiery Iłłakowiczówny – „odpowiedź czytelnika”

DOI: https://doi.org/10.35765/eetp.2023.1972.05
Słowa kluczowe: odpowiedź czytelnika, twórczość dla dzieci Kazimiery Iłłakowiczówny, samoestetyka

Abstrakt

W artykule przedstawiono badania recepcji literatury dziecięcej na przykładzie utworu Kazimiery Iłłakowiczówny pt. Łódeczka ze zbioru Zwierzaki i zioła (1985). Badaniami objęto rzeczywistych czytelników – dziecięcych i dorosłych. Autorka starała się ustalić, jakie własności tekstu zwróciły szczególną uwagę odbiorców, czy istnieją różnice w recepcji dorosłych i dzieci oraz jakiego typu doznania wywołuje odbiór tekstu Iłłakowiczówny. Krótkie opowiadanie uruchomiło obszerny teren autoodczuć powiązanych ze sferą zmysłową, najczęściej taktylną, przywołując jednocześnie uczucia towarzyszące subiektywnym przeżyciom. Odbiór dowiódł istnienia pamięci haptycznych doznań oraz ukazał poetykę tekstu jako nacechowane emocją, zmysłowo-cielesne „terytorium”.

Biogram autora

Alicja Anna Ungeheuer-Gołąb, Uniwersytet Rzeszowski

Alicja Ungeheuer-Gołąb – dr hab., prof. nadzw. Uniwersytetu Rzeszowskiego, pedagog, instruktorka tańca, literaturoznawczyni, poetka pracuje na Wydziale Pedagogicznym UR. Należy do stowarzyszeń naukowych, jak: Międzynarodowe Stowarzyszenie Badań nad Literaturą Dziecięcą – IRSCL (International Research Society for Children’s Literature); Polska Sekcja Stowarzyszenia Przyjaciół Książki dla Młodych – IBBY (International Board on Books for Young People – (członkini od 2010 r.). Należy do Komitetu Redakcyjnego serii wydawniczej „Biblioteki – Dzieci – Młodzież” Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich w Warszawie, jest członkinią Rady Naukowej czasopisma „Studia Biblioteczne UR”, oraz Rady Programowej serii Kultura – Przemiany – Edukacja wydawanej na Uniwersytecie Rzeszowskim, należy do Rady Programowej Polskiego Centrum Literatury Dziecięcej z siedzibą w Oświęcimu.

Jest autorką kilkudziesięciu artykułów oraz kilku książek z zakresu badań nad literaturą dziecięcą, jak: Poezja dzieciństwa, czyli droga ku wrażliwości, Rzeszów 1999;Tekst poetycki w edukacji estetycznej dziecka, Rzeszów 2007;Wzorce ruchowe utworów dla dzieci. O literaturze dziecięcej jako wędrówce, walce, tajemnicy, bezpiecznym miejscu i zabawie, Rzeszów 2009;Rozwój kontaktów małego dziecka z literaturą, Warszawa 2011;Literackie inspiracje przedszkolaka, Warszawa 2012;

Bibliografia

Baluch, A. (1987). Dziecko i świat przedstawiony czyli tajemnice dziecięcej lektury. Nasza Księgarnia.

Baluch, A. (1993). Archetypy literatury dziecięcej. Wydawnictwo Wacław Bagiński i Synowie.

Baluch, A. (2005). Książka jest światem. O literaturze dla dzieci małych oraz dzieci starszych i nastolatków. TAiWPN Universitas.

Baran, Z. i Pierzchała, M. (1994). Dziecko i jego świat w Rymach dziecięcych Kazimiery Iłłakowiczówny. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie. Prace Pedagogiczne, 15(165), s. 81–92. https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/7761/RND165--10--Dziecko-i-jego-swiat--Baran--Pierzchala.pdf?sequence=1

Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgement of taste (R. Nice, tłum.). Harvard University Press.

Cain, S., Słodko gorzko. Dlaczego smutek i tęsknota są potrzebne do szczęścia (M. Witkowska, tłum.). Laurum.

Chęcińska, U. (1994). Dziecięce pejzaże świata w ‘Rymach’ i ‘Zwierzakach i ziołach’ Kazimiery Iłłakowiczówny. W: U. Chęcińska (red.), Dziecko i jego światy w poezji dla dzieci (s. 185–194). Książnica Szczecińska.

Chęcińska, U. (1998). Zaczarowany krąg dzieciństwa w „Rymach dziecięcych” Kazimiery Iłłakowiczówny. W: L. Ludorowski (red.), W kręgu arcydzieł literatury młodzieżowej. Interpretacje, przekłady, adaptacje (s. 331–344). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Chojnowski, Z. (2019). Postacie kobiecości. O poezji Kazimiery Iłłakowiczówny. Instytut Literatury.

Cieślikowski, J. (1971). Wiersz dziecięcy. Miesięcznik Literacki, 5, 11–20.

Cieślikowski, J. (1985). Wielka zabawa. Folklor dziecięcy. Wyobraźnia dziecka. Wiersze dla dzieci. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Iłłakowiczówna, K. (1970). Łódeczka. W: K. Iłłakowiczówna, Zwierzaki i zioła (b.n.s.). Nasza Księgarnia.

Kozubowska, R. (2009). Moc zaklinania poetyckim piórem. Wydawnictwo Adam Marszałek.

Krasoń K., (1998). Ruchowo-przestrzenna analiza utworu literackiego a specyfika odbioru dziecięcego. W: K. Heska-Kwaśniewicz i I. Socha (red.), Książka dla dziecka wczoraj, dziś, jutro (s. 82–98). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Krasoń, K. (2005). Dziecięce odkrywanie tekstu literackiego. Kinestetyczne interpretacje liryki. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Kuzmičová, A. (2014). Literary narrative and mental imagery: A view from embodied cognition. Style, 48(3), 275–293. https://philarchive.org/rec/KUZLNA

Lakoff, G. i Johnson, M. (1980). Methafors we live by. University of Chicago Press.

Łukasik, A. (2021). Emocje i nieświadome procesy w ucieleśnionych metaforach. W: W. Hetmański i A. Zykubek (red.), Metafory ucieleśnione (s. 221–238). Wydawnictwo Academicon.

Miall, D. (2006). Empirical approaches to studying literary readers: The state of the discipline. Book History, 9(1), 291–311. https://doi.org/10.1353/bh.2006.0010

Miall, D. (2008). Feeling from the perspective of the empirical study of literature. Journal of Literary Theory, 1(2), 377–393. https://doi.org/10.1515/JLT.2007.023

Modrak, M. (2016). Pamięć sensoryczna czyli myśleć ciałem. Doskonalenie zasobów pamięci zmysłowej. Wydawnictwo Difin.

Papuzińska, J. (1981). Inicjacje literackie, problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Ricoeur, P. (1989). Język, tekst, interpretacja (P. Graff i K. Rosner, tłum.). Państwowy Instytut Wydawniczy.

Rosół, P. (2019). Konteksty muzyczne w rymach dziecięcych Kazimiery Iłłakowiczówny. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 52(1), 415–423. https://doi.org/10.18778/1505-9057.52.24

Smolińska, M. (2020). Haptyczność poszerzona. Zmysł dotyku w sztuce polskiej drugiej połowy XX wieku i początku XXI wieku. TAiWPN Universitas.

Strasen, S. (2013). The return of the reader: The disappearance of literary reception theories and their revival as a part of a cognitive theory of culture. Anglistik. International Journal of English Studies, 24(2), 31–48. https://angl.winter-verlag.de/article/ANGL/2013/2/4?_locale=en

Ungeheuer-Gołąb, A. (1999). Poezja dzieciństwa czyli droga ku wrażliwości. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Ungeheuer-Gołąb, A. (2016). O trudnej nietrudnej poezji dziecięcej. W: U. Chęcińska (red.), Dziecko i poezja w kontekście wczesnej edukacji (s. 51–68). Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

van Peer, W. (1986). Stylistics and psychology: Investigations of foregrounding. Croom Helm.

Zawistowska, D. (1978). Poezja dziecięca Kazimiery Iłłakowiczówny. Roczniki Humanistyczne, 24(1), 131–145.

Opublikowane
2024-03-28
Jak cytować
Ungeheuer-Gołąb, A. A. (2024). Odbiór utworu Łódeczka Kazimiery Iłłakowiczówny – „odpowiedź czytelnika”. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 19(1(72), 65-81. https://doi.org/10.35765/eetp.2023.1972.05
Numer
Tom 19 Nr 1(72) (2024): Od Korczaka do Kulmowej. Dziecko i „język wczesnej edukacji"
Dział
Thematic Articles

Copyright (c) 2024 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.

2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji: 
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.

Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych: