Wychowanie do wartości poznawczych dzieci w młodszym wieku szkolnym w refleksji nauczycieli
Abstrakt
U źródeł procesu wychowania leżą, między innymi, wartości poznawcze, tworzące przestrzeń, w której dokonuje się rozwój człowieka. Refleksja nauczycieli nad znaczeniem i rozumieniem przez siebie istoty wychowania do wartości może przyczynić się do podejmowania wysiłku interpretacji sytuacji, trudu wartościowania swoich działań wychowawczych oraz ich modyfikacji w obszarze wychowania intelektualnego uczniów w młodszym wieku szkolnym. Celem przeprowadzonych badań jakościowych, osadzonych w paradygmacie interpretatywnym, było ustalenie sposobów myślenia nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej o istocie i sposobach realizowania wychowania dzieci do wartości poznawczych. Problemy badawcze sformułowano w postaci pytań: W czym badani nauczyciele upatrują istotę procesu wychowania do wartości poznawczych? Jakie działania, w warstwie deklaratywnej, podejmują nauczyciele w celu wychowania dzieci do wartości poznawczych? Badania przeprowadzone zostały za pomocą indywidualnych wywiadów otwartych. W wyniku analizy treści wszystkich odpowiedzi udzielonych przez respondentów wyodrębniono kategorie ich analizy obrazujące istotę wychowania dzieci do wartości poznawczych w świadomości nauczycielek oraz wskazywane przez nich kategorie działań podejmowanych w tym zakresie. Wykorzystanie uzyskanych wyników badań w praktyce edukacji wczesnoszkolnej może przyczynić się do kreowania warunków do nadania właściwej rangi wartościom poznawczym w wychowaniu dzieci.
Bibliografia
Bałachowicz J., Witkowska-Tomaszewska A. (2015). Edukacja wczesnoszkolna w dyskursie podmiotowości. Studium teoretyczno-empiryczne, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Babbie E. (2008). Podstawy badań społecznych, tłum. W. Betkiewicz i in., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Buk-Cegiełka M. (2018). Szanse wychowania ku wartościom w aktualnej podstawie programowej w świetle integralnego rozwoju dziecka w młodszym wieku szkolnym, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, t. 37, z. 1, s. 129–141.
Chałas K., Łobacz M. (2020). Przymioty osoby ludzkiej – edukacja aksjologiczna i wychowanie ku wartościom. Elementy teorii i praktyki, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Chrobak S. (2013). Mądrość jako wartość jako wartość wciąż potrzebna wychowaniu, „Podstawy Edukacji”, nr 6, s. 171–185.
Corsaro W.A. (2015). The Sociology of Childhood. Los Angeles: SAGE.
de Tchorzewski A.M. (2018). Wstęp do teorii wychowania, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Dakowicz L.A., Laskowska A.D. (2021). Wartości istotne w procesie edukacji wczesnoszkolnej. Opinie studentów pedagogiki Uniwersytetu w Białymstoku, „Zeszyty Naukowe KUL”, nr 4(256), s. 47–62.
Denek K. (2015). Sens wartości w systemie edukacji narodowej, „Kultura – Przemiany –Edukacja”, t. 3, s. 13–49.
Furmanek W. (2014). Aksjologia. Aksjologia pedagogiczna. Próba określenia zależności, [w:] W. Furmanek, A. Długosz (red.), Wartości w pedagogice. Aksjologia pedagogiczna. Napięcia i współistnienie różnych wartości, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 12–26.
Gadacz T. (1993). Wychowanie do wolności. „Znak”, nr 460 (9), s. 97–107.
Hammerslay M., Atkinson P. (2000). Metody badań terenowych, tłum. S. Dymczyk, Poznań: Zysk i S-ka.
Ingarden R. (2006). Książeczka o człowieku, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Jedliński (1998). Świat wartości uczniów kończących szkołę podstawową, [w:] Z. Uryga (red.), Podmiotowy wymiar szkolnej polonistyki, Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, s. 172–186.
Kochanowska E. (2018). Wiedza osobista dziecka w refleksji i praktyce nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Kubin J. (2006). Kultura intelektualna, [w:] I. Wojnar (red.), Edukacja i kultura. Idea i realia interakcji, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”, s. 136–149.
Łukasik B. (2014). O potrzebie refleksji w zawodzie nauczyciela, „Prace Naukowe Akademii
im. Jana Długosza w Częstochowie. Pedagogika”, t. 23, s. 209–217.
Łukawska M., Prażmowska-Bartoszek K. (2019). Hierarchia wartości według dzieci w młodszym wieku szkolnym, „Eunomia”, nr 2(97), s. 113–125.
Maksymowicz L. (2013). Świat wartości jako wspólna przestrzeń edukacyjna nauczyciela i ucznia, [w:] E. Kochanowska, J. Skibska (red.), Nauczyciel wobec wyzwań współczesności. Dylematy, poszukiwania, inspiracje, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH, s. 13–26.
Myszkowska-Litwa M. (2007). Wychowanie intelektualne w teorii dydaktycznej i praktyce edukacyjnej, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Nelson, K. (2007). Young Minds in Social Worlds: Experience, Meaning, and Memory, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Olbrycht K. (2012). Wychowanie do wartości – w centrum aksjologicznych dylematów współczesnej edukacji, „Pedagogia Christiana”, nr 1 (29), s. 91–92.
Pawelec M., Artymiak M., Zdun D., Mazur A. (2017). Preferencje oraz hierarchia wartości u dzieci w wieku przedszkolnym, [w:] M.Z. Stepulak, M. Dubis (red.), Wychowanie jako wartość, Lublin: Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji, s. 153–176.
Pikul-Białecka, M. (2012). Narodziny i rozwój refleksji nad myśleniem, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rembierz M. (2013). Oblicza samotności w edukacji. Samotność i odosobnienie wśród zasad wychowania intelektualnego i kształtowania samodzielności poznawczej. „Horyzonty Wychowania”, t. 12, nr 23, s. 55–75.
Silverman D. (2008). Interpretacja danych jakościowych. Metody analizy rozmowy, tekstu i Interakcji, tłum. M. Głowacka-Grajper, J. Ostrowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Skrzypniak R. (2001). Transmisja międzypokoleniowa wartości wychowawczych w rodzinie, „Roczniki Socjologii Rodziny”, t. 13, s. 149–160.
Spanbauer J. (1987). First in Education… Why not?, New York: Fox Valley Technical College Foundation.
Suchodolski B. (1987). Wychowanie i strategia życia, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Świtała I.M. (2019). Wychowanie do wartości w zmieniającym się świecie, „Studia Edukacyjne”, nr 52, s. 159–172.
Zielińska-Kostyło H. (2008). Jakie rozwiązania oferuje nam edukacja w czasie permanentnego kryzysu kultury?, [w:] A. Górniok-Naglik, J. Oleksy, H. Rusek (red.), Oświata w otoczeniu burzliwym Migotliwe konteksty i perspektywy rozwoju współczesnej edukacji, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 103–124.
Zwiernik J. (2015). Podejścia badawcze w poznawaniu wiedzy dziecka, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, t. 18, 1(69), s. 81–103.
Copyright (c) 2022 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
