Wychowanie do wartości poznawczych dzieci w młodszym wieku szkolnym w refleksji nauczycieli

Słowa kluczowe: wychowanie, wartości poznawcze, nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej, refleksja

Abstrakt

U źródeł procesu wychowania leżą, między innymi, wartości poznawcze, tworzące przestrzeń, w której dokonuje się rozwój człowieka. Refleksja nauczycieli nad znaczeniem i rozumieniem przez siebie istoty wychowania do wartości może przyczynić się do podejmowania wysiłku interpretacji sytuacji, trudu wartościowania swoich działań wychowawczych oraz ich modyfikacji w obszarze wychowania intelektualnego uczniów w młodszym wieku szkolnym.  Celem przeprowadzonych badań jakościowych, osadzonych w paradygmacie interpretatywnym, było ustalenie sposobów myślenia nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej o istocie i sposobach realizowania wychowania dzieci do wartości poznawczych. Problemy badawcze sformułowano w postaci pytań: W czym badani nauczyciele upatrują istotę procesu wychowania do wartości poznawczych? Jakie działania, w warstwie deklaratywnej, podejmują nauczyciele w celu wychowania dzieci do wartości poznawczych? Badania przeprowadzone zostały za pomocą indywidualnych wywiadów otwartych. W wyniku analizy treści wszystkich odpowiedzi udzielonych przez respondentów wyodrębniono kategorie ich analizy obrazujące istotę wychowania dzieci do wartości poznawczych w świadomości nauczycielek oraz wskazywane przez nich kategorie działań podejmowanych w tym zakresie. Wykorzystanie uzyskanych wyników badań w praktyce edukacji wczesnoszkolnej może przyczynić się do kreowania warunków do nadania właściwej rangi wartościom poznawczym w wychowaniu dzieci.

Bibliografia

Bałachowicz J., Witkowska-Tomaszewska A. (2015). Edukacja wczesnoszkolna w dyskursie podmiotowości. Studium teoretyczno-empiryczne, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Babbie E. (2008). Podstawy badań społecznych, tłum. W. Betkiewicz i in., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Buk-Cegiełka M. (2018). Szanse wychowania ku wartościom w aktualnej podstawie programowej w świetle integralnego rozwoju dziecka w młodszym wieku szkolnym, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, t. 37, z. 1, s. 129–141.

Chałas K., Łobacz M. (2020). Przymioty osoby ludzkiej – edukacja aksjologiczna i wychowanie ku wartościom. Elementy teorii i praktyki, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Chrobak S. (2013). Mądrość jako wartość jako wartość wciąż potrzebna wychowaniu, „Podstawy Edukacji”, nr 6, s. 171–185.

Corsaro W.A. (2015). The Sociology of Childhood. Los Angeles: SAGE.

de Tchorzewski A.M. (2018). Wstęp do teorii wychowania, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.

Dakowicz L.A., Laskowska A.D. (2021). Wartości istotne w procesie edukacji wczesnoszkolnej. Opinie studentów pedagogiki Uniwersytetu w Białymstoku, „Zeszyty Naukowe KUL”, nr 4(256), s. 47–62.

Denek K. (2015). Sens wartości w systemie edukacji narodowej, „Kultura – Przemiany –Edukacja”, t. 3, s. 13–49.

Furmanek W. (2014). Aksjologia. Aksjologia pedagogiczna. Próba określenia zależności, [w:] W. Furmanek, A. Długosz (red.), Wartości w pedagogice. Aksjologia pedagogiczna. Napięcia i współistnienie różnych wartości, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 12–26.

Gadacz T. (1993). Wychowanie do wolności. „Znak”, nr 460 (9), s. 97–107.

Hammerslay M., Atkinson P. (2000). Metody badań terenowych, tłum. S. Dymczyk, Poznań: Zysk i S-ka.

Ingarden R. (2006). Książeczka o człowieku, Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Jedliński (1998). Świat wartości uczniów kończących szkołę podstawową, [w:] Z. Uryga (red.), Podmiotowy wymiar szkolnej polonistyki, Kraków: Wydawnictwo Naukowe WSP, s. 172–186.

Kochanowska E. (2018). Wiedza osobista dziecka w refleksji i praktyce nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Kubin J. (2006). Kultura intelektualna, [w:] I. Wojnar (red.), Edukacja i kultura. Idea i realia interakcji, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”, s. 136–149.

Łukasik B. (2014). O potrzebie refleksji w zawodzie nauczyciela, „Prace Naukowe Akademii

im. Jana Długosza w Częstochowie. Pedagogika”, t. 23, s. 209–217.

Łukawska M., Prażmowska-Bartoszek K. (2019). Hierarchia wartości według dzieci w młodszym wieku szkolnym, „Eunomia”, nr 2(97), s. 113–125.

Maksymowicz L. (2013). Świat wartości jako wspólna przestrzeń edukacyjna nauczyciela i ucznia, [w:] E. Kochanowska, J. Skibska (red.), Nauczyciel wobec wyzwań współczesności. Dylematy, poszukiwania, inspiracje, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe ATH, s. 13–26.

Myszkowska-Litwa M. (2007). Wychowanie intelektualne w teorii dydaktycznej i praktyce edukacyjnej, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Nelson, K. (2007). Young Minds in Social Worlds: Experience, Meaning, and Memory, Cambridge, MA: Harvard University Press.

Olbrycht K. (2012). Wychowanie do wartości – w centrum aksjologicznych dylematów współczesnej edukacji, „Pedagogia Christiana”, nr 1 (29), s. 91–92.

Pawelec M., Artymiak M., Zdun D., Mazur A. (2017). Preferencje oraz hierarchia wartości u dzieci w wieku przedszkolnym, [w:] M.Z. Stepulak, M. Dubis (red.), Wychowanie jako wartość, Lublin: Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji, s. 153–176.

Pikul-Białecka, M. (2012). Narodziny i rozwój refleksji nad myśleniem, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Rembierz M. (2013). Oblicza samotności w edukacji. Samotność i odosobnienie wśród zasad wychowania intelektualnego i kształtowania samodzielności poznawczej. „Horyzonty Wychowania”, t. 12, nr 23, s. 55–75.

Silverman D. (2008). Interpretacja danych jakościowych. Metody analizy rozmowy, tekstu i Interakcji, tłum. M. Głowacka-Grajper, J. Ostrowska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Skrzypniak R. (2001). Transmisja międzypokoleniowa wartości wychowawczych w rodzinie, „Roczniki Socjologii Rodziny”, t. 13, s. 149–160.

Spanbauer J. (1987). First in Education… Why not?, New York: Fox Valley Technical College Foundation.

Suchodolski B. (1987). Wychowanie i strategia życia, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Świtała I.M. (2019). Wychowanie do wartości w zmieniającym się świecie, „Studia Edukacyjne”, nr 52, s. 159–172.

Zielińska-Kostyło H. (2008). Jakie rozwiązania oferuje nam edukacja w czasie permanentnego kryzysu kultury?, [w:] A. Górniok-Naglik, J. Oleksy, H. Rusek (red.), Oświata w otoczeniu burzliwym Migotliwe konteksty i perspektywy rozwoju współczesnej edukacji, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 103–124.

Zwiernik J. (2015). Podejścia badawcze w poznawaniu wiedzy dziecka, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, t. 18, 1(69), s. 81–103.

Opublikowane
2022-12-15
Jak cytować
Kochanowska, E. (2022). Wychowanie do wartości poznawczych dzieci w młodszym wieku szkolnym w refleksji nauczycieli . Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 17(4(67), 81-93. https://doi.org/10.35765/eetp.2022.1767.06