System wartości przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji
Abstrakt
Artykuł przedstawia rezultaty badań nad wartościami z wykorzystaniem koncepcji badania wartości Miltona Rokeacha i Mirosława J. Szymańskiego. Zastosowano Skalę RVS oraz kwestionariusz „100 zdań – 100 opinii”. Przyjęto za L. Dyczewskim, R. Borowiczem i J. Mariańskim o spłaszczonym charakterze hierarchii wartości oraz braku w nich wyraźnych dominant. Celem badań było rozpoznanie hierarchii wartości autotelicznych i instrumentalnych oraz ich uwarunkowań. Problem główny badań wyrażono w pytaniu: Jaki jest system wartości przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji? Z uwagi na eksploracyjny charakter badań hipotezy formułowano jedynie na sposób operacyjny. Jako wartości centralne uznano m.in. prawdziwą przyjaźń, dojrzałą miłość, przyjemność, ambicję, uczynność, odpowiedzialność, zaś za peryferyjne - świat piękna, zbawienie, posłuszeństwo, szerokie horyzonty i wyobraźnię. W konkluzji poczynionych analiz stwierdzono dominację wartości stabilizacji nad wartościami postępu i transformacji. Hierarchia wartości badanych, zgodnie z przypuszczeniem ma charakter spłaszczony. Rezultaty badań uzupełniają badania innych autorów w zakresie problematyki wartości i wskazują na konieczność wzmocnienia edukacji aksjologicznej, zarówno na etapie wczesnej edukacji, jak też na każdym kolejnym jej poziomie.
Bibliografia
Allport G. W., Vernon P. E., Lindzey G. (1960). Study of Values. Manual (wyd. 3), Boston: Houghton Mifflin Company.
Brzozowski P. (1986). Polska wersja testu wartości Rokeacha i jej teoretyczne podstawy, „Przegląd Psychologiczny”, nr 2, s. 527–540.
Brzozowski P. (1989). Skala Wartości (SW). Polska adaptacja Value Survey Miltona Rokeacha, Podręcznik, Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne PTP.
Brzozowski P. (1995). Skala Wartości Schelerowskich – SWS. Podręcznik, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
Chałas K., Winiarczyk E. (2018). Introcepcja wartości moralnych jako zadanie i wyzwanie dla nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, t. 37, z. 1, s. 143–157.
Cieciuch J. (2013). Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości, Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri.
Czerniawska M. (2018). Wolność” i „równość”, …a może „zbawienie”? Wartości determinujące postawy wobec ustroju ekonomicznego i kwestii socjalnych, „Prakseologia”, nr 160, s. 19–40.
Dakowicz L.A., Laskowska A.D. (2021). Wartości istotne w procesie edukacji wczesnoszkolnej. Opinie studentów pedagogiki Uniwersytetu w Białymstoku, „Zeszyty Naukowe KUL”, 64, nr 4 (256), s. 47–62.
Denek K. (1999). Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Dróżka W. (2016). Wartości w pracy zawodowej nauczycieli – w świetle badań empirycznych, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” , t. 35, z. 3, s. 51–73.
Gromkowska-Melosik A. (2013). Feminizacja zawodu nauczycielskiego – „różowe kołnierzyki” i paradoksy rynku pracy, „Studia Edukacyjne”, nr 25, s. 85–100.
Jeziorowski E. (1997). Preferowane i funkcjonujące wartości w zawodzie nauczyciela, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia Pedagogiczne”, z. 30, s. 51–58.
Kosiba G., Gacek M., Bogacz-Walancik A., Wojtowicz A. (2017). Wartości witalne w hierarchii wartości a styl życia studentów kierunków nauczycielskich, „Przegląd Badań Edukacyjnych. Educational Studies Review”, nr 24 (1), s. 21–40 https://apcz.umk.pl/PBE/article/view/PBE.2017.002/14004
Langier C., Siembida M. (2018). Wartości preferowane przez studentów edukacji wczesnoszkolnej i wychowania przedszkolnego, „Edukacja – Technika – Informatyka”, nr 4 (26), s. 403–409.
Langier C., Siembida M. (2019). Wychowanie dzieci do wartości we współczesnej rodzinie, „Wychowanie w Rodzinie”, t. 20, nr 1, s. 117–127.
Leszcz-Krysiak A. (2016). Kompetencja nauczyciela klas I–III do realizacji edukacji zdrowotnej. [w:] A. Pękala, A. Leszcz-Krysiak (red.), Tradycja — teraźniejszość — przyszłość w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, Częstochowa: Wydawnictwo Akademii Jana Długosza, s. 261–271.
Mały Rocznik Statystyczny Polski (2022). Concise Statistical Yearbook of Poland, Warszawa: GUS, s. 152. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/maly-rocznik-statystyczny-polski-2022,1,24.html
Oleś P. (2002). Z badań nad wartościami i wartościowaniem. Niektóre kwestie metodologiczne, „Roczniki Psychologiczne”, t. 5, s. 53–75.
Pilch T., Bauman T. (2001). Zasady badań pedagogicznych, strategie ilościowe i jakościowe, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Reykowski J., Eisenberg N., Stub E. (1990). Indywidualne i społeczne wyznaczniki wartościowania, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rokeach M. (1973). The Nature of Human Values, New York: Free Press.
Szymański M. J. (2001). Kryzys i zmiana. Studia nad przemianami edukacyjnymi w Polsce w latach dziewięćdziesiątych, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Szymański M. J. (2010). Indywidualizacja i zróżnicowanie społeczne w okresie późnej nowoczesności, [w:] M. J. Szymański, R. Kwiecińska (red.), Nauczyciel wobec zróżnicowań społecznych, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 8–26.
Szymański M. J. (2012). Przemiany wartości w zmieniającym się świecie, „Debata Edukacyjna”, nr 5, s. 5–14.
Taradejna B. (2013). Wartości cenione przez nauczycieli a ich znaczenie w pracy pedagogicznej, „Studia z Teorii Wychowania. Półrocznik Zespołu Teorii Wychowania Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN”, 4/1 (6), s. 169–190.
Tatarkiewicz W. (1978). Parerga, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Wereszczyńska K. (2017). Kompetencje społeczne studentów edukacji wczesnoszkolnej i wychowania przedszkolnego, [w:] A. Kamińska, P. Oleśniewicz (red.), Edukacja jutra. Wartości – wychowanie – kształcenie, Sosnowiec: Oficyna Wydawnicza Humanitas, s. 155–169.
Wereszczyńska K. (2019). „Społeczeństwo Otwarte” – czasopismo wspierające nauczycieli w wychowaniu uczniów do demokracji i obywatelskości, „Studia z Teorii Wychowania”, t. 10, nr 4 (29), s. 107–133.
Wojciechowska M. (2008a). Spójność systemu wartości rodziców z systemem wartości ich dzieci, Kielce: Wydawnictwo Stachurski.
Wojciechowska M. (2008b). Wartości młodszego i starszego pokolenia Polaków w okresie transformacji ustrojowej w Polsce, Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego.
Wojciechowska M. (2018). Wartości młodzieży i jej rodziców. W kręgu refleksji nad edukacją, Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Wojciechowska M., Wojciechowska B. (2022). Reflections on Health. Historical and Contemporary Contexts, Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Wojciszke B. (2016). Psychologia społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Copyright (c) 2022 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
