STEM/STEAM w edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju w świetle dokumentów UE
Abstrakt
Celem artykułu jest charakterystyka specyfiki kształcenia na rzecz zrównoważonego rozwoju z uwzględnieniem STEM/STEAM w edukacji w świetle dokumentów UE oraz stanowisk prezentowanych w literaturze przedmiotu. Problematyka badawcza wyraża się w pytaniach: 1) Jak pod względem formalnym na poziomie unijnym zabezpieczona jest sfera kształcenia na rzecz zrównoważonego rozwoju? 2) Jaki kierunek działań edukacyjnych na rzecz zrównoważonego rozwoju wskazują dokumenty UE, w tym odnoszące się do STEM/STEAM, również na poziomie wczesnej edukacji? Przedmiotem badania są treści dokumentów UE w zakresie dotyczącym kształcenia na rzecz zrównoważonego rozwoju, w tym uwzględniające specyfikę kształcenia w zakresie STEM/STEAM na poziomie wczesnej edukacji. Wyniki prowadzonych analiz pozwoliły na wyszczególnienie unijnych regulacji wyznaczających kierunek działań edukacyjnych i stanowiących wytyczne UE w obszarze realizacji idei zrównoważonego rozwoju z wykorzystaniem STEM/STEAM w edukacji. Na tym tle wskazane zostały kompetencje i umiejętności w zakresie zrównoważonego rozwoju niezbędne dla transformacji ekologicznej i cyfrowej, a także potrzeba ich kształtowania od najmłodszych lat.
Bibliografia
Babbie, E. (2009). Podstawy badań społecznych (W. Betkiewicz i in., tłum). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Barabel, M. i Meier, O. (2021). Przedmowa (A. Zręda, tłum.). W: J. Lamri, Kompetencje XXI wieku: Kreatywność, komunikacja, krytyczne myślenie, kooperacja (s. 11–14). Wolters Kluwer.
Chauvin, T., Stawecki, T. i Winczorek, P. (2014). Wstęp do prawoznawstwa. Wydawnictwo C.H. BECK.
Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/936 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie Europejskiego Roku Umiejętności (Tekst mający znaczenie dla EOG). (2023). Dz. U. UE. L 125 z 11.5.2023, s. 1–11. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32023D0936&qid=1720044573489
DeJarnette, N. K. (2018). Implementing STEAM in the early childhood classroom. European Journal of STEM Education, 3(3), 18, 1–9. https://doi.org/10.20897/ejsteme/3878
Dzik, Z. (2023). Nie tylko IT i AI. Człowiek i technologia a kompetencje i ekosystem edukacyjny wobec wyzwań przyszłości. W: R. Jesionek (red.), Praca i kompetencje przyszłości. Wyzwania edukacyjne (s. 96–109). Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń oraz Urząd m. st. Warszawy Biuro Edukacji.
Gierek, Ł. (2023). Sztuczna inteligencja w świecie edukacji. W: R. Jesionek (red.), Praca i kompetencje przyszłości. Wyzwania edukacyjne (s. 162–168). Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń oraz Urząd m. st. Warszawy Biuro Edukacji.
Haas, B., Lavicza, Z., Houghton, T. i Kreis, Y. (2022) Evaluating technology-enhanced, STEAM-based remote teaching with parental support in Luxembourgish early childhood education. Frontiers in Education, 7(872479), 1–12. https://doi.org/10.3389/feduc.2022.872479
Hadryjańska, B. (2021). Droga do zrównoważonego rozwoju w Polsce w świetle założeń Agendy 2030. Difin.
Janus-Khouri, E. (2023). Dlaczego kreatywność jest ważna? W: R. Jesionek (red.), Praca i kompetencje przyszłości. Wyzwania edukacyjne (s. 152–160). Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń oraz Urząd m. st. Warszawy Biuro Edukacji.
Kaczor, A. (2021). Wykorzystanie portfolio w pracy z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 16(5/63), 79–94. https://doi.org/10.35765/eetp.2021.1663.06
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Europejski program na rzecz umiejętności służący zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności. (2020). COM/2020/274 final, s. 1–31. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:52020DC0274
Konkluzje Rady w sprawie umiejętności i kompetencji na potrzeby transformacji ekologicznej 2023/C 95/03. (2023). Dz. U. UE. C 95 z 14.3.2023, s. 3–7. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A52023XG0314%2801%29&qid=1720021187747
Krüger, H.H. (2007). Metody badań w pedagogice (D. Sztobryn, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kycia, R.A. (2021). Zajęcia z robotyki i programowania z zestawem Lego Mindstorms Education EV3. Książka do nauki w modelu STEM (STREM). Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej.
Lamri, J. (2021). Kompetencje XXI wieku. Kreatywność, komunikacja, krytyczne myślenie, kooperacja (A. Zręda, tłum.). Wolters Kluwer.
Lewandowska, E. (2016). Od idei zrównoważonego rozwoju (ZR) do idei edukacji dla zrównoważonego rozwoju (EZR). W: A. Korwin-Szymanowska, E. Lewandowska i A. Witkowska-Tomaszewska, Edukacja dla zrównoważonego rozwoju w perspektywie wyzwań społeczeństwa wiedzy (s. 39–72). Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Michalska, J. (2023). Jak się uczyć? W: R. Jesionek (red.), Praca i kompetencje przyszłości. Wyzwania edukacyjne (s. 110–119). Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń oraz Urząd m. st. Warszawy Biuro Edukacji.
Nowosad, I. (2022). Singapur – azjatycki tygrys edukacyjnych reform. Fenomen makropolityki oświatowej. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Papadakis, S., Kalogiannakis, M. i Gözüm, A.İ.C. (2022). Editorial: STEM, STEAM, computational thinking, and coding: Evidence-based research and practice in children’s development. Frontiers in Psychology, 13(1110476), 1–4. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2022.1110476
Plebańska, M. i Szyller, A. (2021). STEAM-owe przedszkole. Difin.
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 6 lipca 2017 r. w sprawie działań UE na rzecz zrównoważonego rozwoju. (2018). Dz. U. UE. C 334 z 19.9.2018, s. 151–167. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A52017IP0315&qid=1723996145708
Rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne w dniu 25 września 2015 r. „Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030”. (2015). Organizacja Narodów Zjednoczonych, Zgromadzenie Ogólne 21.10.2015 r., A/RES/70/1. http://onz.org.pl/agenda-2030-rezolucja
Samborska, I. (2019). Edukacja STEM a aktywność poznawcza dziecka w wieku przedszkolnym. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 14(4/54), 49–59. https://doi.org/10.35765/eetp.2019.1454.04
Stalmach-Tkacz, A. (2022). Program rozwijania kompetencji kluczowych uczniów szkół podstawowych oraz ponad podstawowych „EDU-MONTIS”. W: S. Koczy, A. Jadwiszczok, S. Cieśla, M.M. Wolewińska, I. Atamaniuk i A. Stalmach-Tkacz, Laboratorium kompetencji przyszłości. Zestaw programów i poradników metodycznych wraz z przykładowymi scenariuszami zajęć oraz programem rozwijania kompetencji kluczowych (s. 292–333). Grupa Edukacyjno-Szkoleniowa SOKRATES.
Surma, B. (2021a). Edukacja naukowa oparta na dociekaniu (IBSE – Inquiry Based Science Education) oraz STEAM w przedszkolu a zrównoważony rozwój. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 16(5/63), 11–24. https://doi.org/10.35765/eetp.2021.1663.01
Surma, B. (2021b). Wprowadzenie. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 16(5/63), 7–8. https://czasopisma.ignatianum.edu.pl/eetp/article/view/2015
Trapp, A. (2023). Scenariusze przyszłości dla edukacji. W: R. Jesionek (red.), Praca i kompetencje przyszłości. Wyzwania edukacyjne (s. 64–75). Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń oraz Urząd m. st. Warszawy Biuro Edukacji.
Zalecenie Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (Tekst mający znaczenie dla EOG.) (2018). Dz. U. UE. C 189 z 4.6.2018, s. 1—13. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.C_.2018.189.01.0001.01.POL&toc=OJ%3AC%3A2018%3A189%3ATOC
Zalecenie Rady z dnia 16 czerwca 2022 r. w sprawie uczenia się na rzecz transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju (2022/C 243/01) (Tekst mający znaczenie dla EOG). (2022). Dz. U. UE. C 243 z 27.6.2022, s. 1–9. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32022H0627%2801%29&qid=1720021187747
Zdybel, D., Pulak, I., Crotty, Y., Fuertes, M. T. i Cinque, M. (2019). Rozwijanie umiejętności STEM w przedszkolu. Możliwości i wyzwania z perspektywy przyszłych nauczycieli. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 14(4/54), 71–94. https://doi.org/10.35765/eetp.2019.1454.06
Ziółkowski, P. (2021). Kompetencje przyszłości. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki.
Copyright (c) 2024 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
