Szczęśliwe dzieci uczą się lepiej – o roli dobrostanu psychicznego w powodzeniach szkolnych dzieci.
Abstrakt
Celem artykułu jest wzbogacenie literatury poruszającej zagadnienia z obszaru dziecięcego poczucia szczęścia o kwestie dotyczące znaczenia dobrostanu psychicznego dla osiągnięć szkolnych dzieci. W odniesieniu do wyznaczonego celu podjęto próbę udzielenia odpowiedzi na następujące pytania badawcze: jaką rolę pełni dobrostan psychiczny dziecka w osiąganiu sukcesów szkolnych oraz jakie czynniki mają znaczenie dla dziecięcego poczucia szczęścia? W procesie konstruowania wywodu zastosowano metodę analizy literatury przedmiotu, dokonując przeglądu badań empirycznych dotyczących zależności pomiędzy wybranymi czynnikami związanymi z dobrostanem dziecka a jego sukcesami szkolnymi. W pierwszej części zwrócono uwagę na czynniki rodzinne mające znaczenie dla dobrostanu psychicznego dziecka, tj. poczucie szczęścia rodziców, ich zaangażowanie, więzi w rodzinie, fizyczny kontakt rodziców z dzieckiem, wspólnie spędzany czas, zaangażowanie ojca. W kolejnej części przeanalizowano zależności pomiędzy aktywnością dziecka a jego dobrostanem psychicznym w aspekcie sukcesów szkolnych, zwracając uwagę na rolę zabawy, umiejętność radzenia sobie ze stresem oraz jasne reguły postępowania. Wyniki przeprowadzonych analiz wskazują, że dziecięcy dobrostan psychiczny, którego wyznacznikiem jest poczucie szczęścia stanowi jeden z istotniejszych czynników determinujących sukcesy szkolne. Sformułowane wnioski stanowią podstawę do podejmowania dalszych analiz empirycznych w tym zakresie, a także mogą być przydatne do opracowywania programów wspierających kondycję psychiczną dzieci i stanowić fundament do konstruowania interwencji ukierunkowanych na poprawę dziecięcego dobrostanu psychicznego.
Bibliografia
Alyahyan, E. i Düştegör, D. (2020). Predicting academic success in higher education: Literature review and best practices. International Journal of Educational Technology in Higer Education, 17(1), 1–21. http://dx.doi.org/10.1186/s41239-020-0177-7
Argyle, M. (2004a). Przyczyny i korelaty szczęścia (J. Radzicki, tłum.). W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka,(s. 165–203). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Argyle, M. (2004b). Psychologia szczęścia (N. Oparska, tłum.). Astrum.
Brophy, J. (2002). Motywowanie uczniów do nauki. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Cachia, M., Lynam, S. i Stock R. (2018). Academic success: It is just about the grades? Higher Education Pedagogies, 3(1), 434–439. http://dx.doi.org/10.1080/23752696.2018.1462096
Covey, S.R. (2014). 7 nawyków szczęśliwej rodziny (B. Jóźwiak, tłum.). Dom Wydawniczy Rebis.
Csikszentmihalyi, M. (1996). Przepływ. Psychologia optymalnego doświadczenia. Jak poprawić jakość życia (M. Wajda, tłum.). Studio Emka.
Csikszentmihalyi, M. (1998). Urok codzienności. Psychologia emocjonalnego przepływu. Książka dla tych, którzy chcą więcej z życia wziąć i więcej mu dać (B. Odymała, tłum.). Wydawnictwo CiS.
Csikszentmihalyi, M. (2022). Flow. Stan przepływu. Zanurzyć się w doświadczeniu, płynąć
z jego nurtem, smakować życie (A. Haduła, tłum.). Wydawnictwo Feeria.
Czapiński, J. (2004a). Czy szczęście popłaca? Dobrostan psychiczny jako przyczyna pomyślności życiowej. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 235–254). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Czapiński, J. (2004b). Psychologiczne teorie szczęścia. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 51–102). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Czapiński, J. (2004c). Spotkanie dwóch tradycji: hedonizmu i eudajmonizmu. W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 13–17). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Deci, E.L. i Ryan, R.M. (2008). Hedonia, Eudajmonia, and well-being: An introduction. Journal of Happiness Studies, 9, 1–11. https://doi.org/10.1007/S10902-006-9018-1
Dyrda, B. (2006). Motywowanie uczniów do nauki – zadanie współczesnego nauczyciela. Chowanna, t. 1, 121-132.
Fredrickson, B.L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broaden-and-build theory of positive emotion. American Psychologist, 56(3), s. 218–226. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.218
Gray, P. (2015). Wolne dzieci. Jak zabawa sprawia, że dzieci są szczęśliwsze, bardziej pewne siebie i lepiej się uczą? (G. Chamielec, tłum.). Wydawnictwo MiND.
Grochowalska, M. (2025). Szkoła miejscem promowania dobrostanu uczniów edukacji elementarnej. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 20(2/77), 31–42. https://doi.org/10.35765/eetp.2025.2077.02
Hoggard, L. (2006). Jak być szczęśliwym (E. Jagła, tłum.). Dom Wydawniczy REBIS.
Hoosen, P., Savahl, S., Adams, S. i Casas, F. (2024). A systematic review of children’s psychological well-being from a eudaimonic perspective: A narrative synthesis. Child Indicators Research, 17, 2577-2597. http://dx.doi.org/10.1007/s12187-024-10174-x
Huebner, E.S., Funk, B.A. i Gilman, R. (2000). Cross-sectional and longitudinal psychosocial correlates of adolescent life satisfaction reports. Canadian Journal of School Psychology, 16(1), 53–64. https://doi.org/10.1177/082957350001600104
Linley, P.A., Maltby, J., Wood, A.M., Osborne, G. i Hurling, R. (2009). Measuring happiness: The higher order factor structure of subjective and psychological well-being measures. Personality and Individual Differencess, 47(8), 878–884. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/j.paid.2009.07.010
Myers, D.G. (2004). Bliskie związki a jakość życia (J. Radzicki, tłum.). W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 204–234). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nikel, Ł., Pacholczyk W., Żołądkowska S. i Dziergwa O. (2024). Sukces szkolny i jego rodzaje. Obiektywny i subiektywny wymiar sukcesu szkolnego. W: Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.), O roli rodziny i rówieśników w inkluzyjnej edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnosciami (s. 227–243). Oficyna Wydawnicza UZ.
Nunes, C., Oliveira, T., Santini, F., Castelli, M. i Cruz-Jesus F. (2022). A weight and meta analysis on the academic achievement of high school students. Education Sciences, 12(5), 1–17. https://doi.org/10.3390/educsci12050287
Pauling, P. (2000). Szczęśliwe dzieci, czyli udane wychowanie (M. Jałowiec-Sawicka, tłum.). Jedność.
Porczyńska-Ciszewska, A. (2013). Cechy osobowości a doświadczanie szczęścia i poczucie sensu życia. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Porczyńska-Ciszewska, A. (2021). O sztuce wychowania szczęśliwego dziecka. Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT.
Pospiszyl, K. (2007). Ojciec a wychowanie dziecka. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Rostowski, J. (2009). Współczesne przemiany rozumienia związku małżeńskiego. W: T. Rostowska, (red.), Psychologia rodziny. Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań (s. 15–46). Difin.
Sadowska, K. (2021). Dobrostan psychiczny dziecka w procesie edukacji szkolnej w czasach pandemii. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 16(5/63), s. 97–110.
Seligman, M. (2002). Authentic happiness. The Free Press.
Seligman, M. (2004). Psychologia pozytywna (J. Radzicki, tłum.). W: J. Czapiński (red.), Psychologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 18–32). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Seligman, M. (2005). Prawdziwe szczęście. Psychologia pozytywna a urzeczywistnienie naszych możliwości trwałego spełnienia (A. Jankowski, tłum.). Media Rodzina.
Seligman, M. (2007). The optimistic child: A proven program to safeguard children against depression and build lifelong resilience. Cengage Learning, Inc.
Seligman, M., Ernst, R., Gillham, J., Reivich, K. i Linkins, M. (2009). Positive education: Positive psychology and classroom interventions. Oxford Review of Education, 35(3), 293–311. https://doi.org/10.1080/03054980902934563
Sikorska, I. (2025). Dobrostan dziecka – konceptualizacja i metody pomiaru. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 20(2/27), 15–29. https://doi.org/10.35765/eetp.2025.2077.01
Sikorska, I., Adamczyk-Banach, M. i Polak, M. (2021). Odporni rodzice – odporne dzieci. Jak zasoby psychiczne rodziny wpływają na odporność psychiczną dziecka. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 16(2/60), 101–117. https://doi.org/10.35765/eetp.2021.1660.08
Stein, A. (2019). Dziecko z bliska. Zbuduj z dzieckiem szczęśliwą relację. Wydawnictwo Mamania, Grupa Wydawnicza Relacja.
Stiffelman, S. (2017). Uważne rodzicielstwo. Wychowaj dziecko na świadomego, pewnego siebie i czułego człowieka (K. Babicz, tłum.). Galaktyka.
Tatarkiewicz, W. (1965). O szczęściu. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Trzebińska, E. (2008). Psychologia pozytywna. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Vanni, A. (2012). Ojcowie obecni – dzieci szczęśliwe (D. Chodyniecki, tłum.). Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów.
Weil, G. i Marden, D. (2012). Wychowaj szczęśliwe dziecko. Praktyczne rady dla rodziców (J. Środa, tłum.). Edgard.
York, T.T., Gibson, C. i Rankin S. (2019). Defining and measuring academic success. Practical Assessment, Research, and Evaluation, 20(1), 1–20. https://doi.org/10.7275/hz5x-tx03
Zimbardo, P. i Ruch, F. (2008). Psychologia i życie (J. Radzicki, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Copyright (c) 2025 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
