Ekologia integralna jako przestrzeń uczenia się szacunku przez dziecko w wieku przedszkolnym

Słowa kluczowe: edukacja integralna, ekologia integralna, uczenie się wartości, uczenie się szacunku, dziecko w wieku przedszkolnym

Abstrakt

Artykuł zawiera propozycję usytuowania procesu uczenia się wartości przez dziecko w wieku przedszkolnym w kontekście ekologii integralnej. Problematyka tekstu koncentruje się na wartości, jaką jest szacunek. Pierwsza część skupia się na ukazaniu perspektywy integralnej w edukacji, obecnej w tym obszarze za sprawą tzw. zwrotu integralnego (Marzec 2019: 215–216). W dalszej części opracowania zwrócono uwagę na wyłanianie się w przestrzeni edukacji wizji ekologii integralnej (Wysocki 2016; Sędek 2019). Wskazano na integralny wymiar edukacji dziecka, odnosząc go do perspektywy ekologicznej. W końcowej części dokonano identyfikacji najważniejszych wyznaczników konstruowania szacunku jako kategorii edukacyjnej. Ukazano możliwości edukacyjnego działania w perspektywie ekologii integralnej, przywołując w tym zakresie sferę poszanowania żywności. Celem artykułu jest zaprezentowanie specyfiki ekologii integralnej i ukazanie podejścia integralnego jako płaszczyzny, na której tle rozpatrywany jest problem uczenia się wartości przez dziecko w wieku przedszkolnym.

Biogram autora

Iwona Samborska, Uniwersytet Śląski w Katowicach Wydział Nauk Społecznych Instytut Pedagogiki

Dr Iwona Samborska jest adiunktem w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Z wykształcenia pedagog, prawnik, logopeda. Zajmuje się edukacją małego dziecka w tym zagadnieniami dotyczącymi kształtowania środowiska edukacyjnego najmłodszych. W badaniach i publikacjach koncentruje się na ujmowaniu aspektów dziecięcego świata w szerokim kontekście społecznym, kulturowym, prawnym.

Bibliografia

Andrukowicz, W. (2021). Ekoświadomość wobec pedagogiki zadomowienia i zrównoważonego rozwoju. „Studia Paedagogica Ignatiana”, 24(1), 45–70. https://doi.org/10.12775/SPI.2021.1.002 [dostęp: 15.01.2022].

Bałachowicz J. (2016). Idea zrównoważonego rozwoju w teorii pedagogicznej, [w:] L. Tuszyńska (red.), Koncepcja Zrównoważonego rozwoju w kształceniu nauczycieli klas początkowych, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 11–43.

Bałachowicz J. (2017). Szkoła jako przestrzeń budowania przyszłości, [w:] J. Bałachowicz, A. Korwin-Szymanowska, E. Lewandowska, A. Witkowska-Tomaszewska, Zrozumieć uczenie się. Zmienić wczesną edukację, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 11–95.

Bałachowicz J., Korwin-Szymanowska A., Lewandowska E., Witkowska-Tomaszewska A. (2017). Zrozumieć uczenie się. Zmienić wczesną edukację, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Bałachowicz J., Witkowska-Tomaszewska A. (2015). Edukacja wczesnoszkolna w dyskursie podmiotowości. Studium teoretyczno-empiryczne, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Czerniawska O. (2015). Jedzenie jako sytuacja edukacyjna, od natury do kultury, [w:] B. Juraś-Krawczyk, E. Woźnicka, Jedzenie jako sytuacja edukacyjna i społeczna, Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, s. 13–21.

Denek K. (2003). Wartości jako źródło edukacji, [w:] K. Denek, U. Morszczyńska, W. Morszczyński, S.C. Michałowski (red.), Dziecko w świecie wartości. Część pierwsza Aksjologiczne barwy dziecięcego świata, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 19–40.

Dereń E., Polański E. (2008). Wielki Słownik Języka Polskiego, E. Polański (red.), Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe.

Domeracki P., Tyburski W. (2011). Podstawy edukacji i kształtowania świadomości społecznej w duchu zrównoważonego rozwoju, [w:] W. Tyburski (red.), Zasady kształtowania postaw sprzyjających wdrażaniu zrównoważonego rozwoju, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 233–281.

Dylus A. (2016). Integralna ekologia papieża Franciszka. Perspektywa etyki odpowiedzialności, [w:] ks. A. Wysocki (red.), Świat jako wspólny dom. Wokół koncepcji ekologii integralnej w encyklice Laudato si`, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, s. 109–129.

Garlicki L. (2016). Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa: Wolters Kluwer.

Halvorsen K.V. (2015). Edukacja dla zrównoważonego rozwoju – implementacja wartości do praktyki edukacyjnej, [w:] J. Bałachowicz, K.V. Halvorsen, A. Witkowska-Tomaszewska, Edukacja środowiskowa w kształceniu nauczycieli. Perspektywa teoretyczna, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 95–140.

Kaźmierczak P., Gałkowski S. (2021). Teologia stworzenia i etyka ekologiczna. Wprowadzanie wątków ekologicznych do programu kształcenia katechetów. „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, 16(5/63), 25–35. https://doi.org/10.35765/eetp.2021.1663.02 [dostęp: 15.01.2022].

Kielar M.B. (2012). Integralna wizja Kena Wilbera i jej zastosowanie w edukacji, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Kielar M.B., Gop A. (2012). Integralny pluralizm metodologiczny. Teoria i badania naukowe, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Kielar-Turska M. (2003). Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny, [w:] B. Harwas-Napierała i J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 83–129.

Korzycka M., Wojciechowski P. (2017). System prawa żywnościowego, Warszawa: Wolters Kluwer.

Kupisiewicz C., Kupisiewicz M. (2009; 2018). Słownik pedagogiczny, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Lewandowska E., Korwin-Szymanowska A. (2015). Terenowe zajęcia przyrodnicze w klasach początkowych – propozycje zajęć, [w:] A. Korwin-Szymanowska, E. Lewandowska, L. Tuszyńska, Edukacja środowiskowa w kształceniu nauczycieli w perspektywie praktycznej, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 87–119.

Marzec J. (2017). Odkrycie uważności. Rozważania wokół instytucji „integralnej praktyki życiowej” Kena Wilbera, [w:] B. Przyborowska, P. Błajet, I. Murawska, E. Aksamit (red.), Kategoria integralności w edukacji, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 155–174.

Marzec J. (2019). Fale istnienia. Moje spotkania z Kenem Wilberem, Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.

Mizerek H. (2017). Ewaluacja edukacyjna. Interdyskursywne dialogi i konfrontacje, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Morszczyńska U., Morszczyński W. (2003). Aksjologiczne barwy dziecięcego świata, [w:] K. Denek, U. Morszczyńska, W. Morszczyński, S.C. Michałowski (red.), Dziecko w świecie wartości. Część pierwsza Aksjologiczne barwy dziecięcego świata, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 41–163.

Opiela M. s. (2019). Osoba i rodzina wobec wyzwań cywilizacyjnych. Pedagogia integralnego rozwoju i edukacji w koncepcji Edmunda Bojanowskiego, Lublin: Wydawnictwo KUL.

Plummer D.M. (2010). Jak nauczyć dzieci szacunku do samych siebie. Zbiór gier i zabaw grupowych wzmacniających samoocenę dzieci od lat pięciu do jedenastu, tłum. E. Niezgoda, (red.) K. Bojadżijewa-Wesołowska, Warszawa: Fraszka Edukacyjna.

Porada E., Brzezinka Z. ks. (red.). (2018). W trosce o człowieka. Ekologia integralna. Program formacyjny dla rodzin, Katowice: Wydawca Archidiecezja Katowicka Wydział Duszpasterstwa Rodzin, Współwydawca Drukarnia Archidiecezjalna w Katowicach.

Przyborowska B. (2013). Pedagogika innowacyjności. Między teorią a praktyką, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Przyborowska B., Błajet P., Murawska I., Aksamit E. (red.). (2017). Kategoria integralności w edukacji, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Schaffer H.R. (2005). Psychologia dziecka, tłum. A. Wojciechowski, (red.) A. Brzezińska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Sędek M. ks. (2019), Elementy ekologii integralnej w formacji Ruchu Światło-Życie, Kraków: Wydawnictwo Światło-Życie.

Skorowski H. ks. (2016). Prawa świata natury, [w:] ks. A. Wysocki (red.), Świat jako wspólny dom. Wokół koncepcji ekologii integralnej w encyklice Laudato si`, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, s. 83–108.

Smok U. (2018). Temat 6: Żywność naszym wspólnym bogactwem, [w:] Porada E., Brzezinka Z. ks. (red.). W trosce o człowieka. Ekologia integralna. Program formacyjny dla rodzin, Katowice: Wydawca Archidiecezja Katowicka Wydział Duszpasterstwa Rodzin, Współwydawca Drukarnia Archidiecezjalna w Katowicach, s. 61–68.

Surma B. (2021). Edukacja naukowa oparta na dociekaniu (IBSE - Inquiry Based Science Education) oraz STEAM w przedszkolu a zrównoważony rozwój. „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, 16(5/63), 11–24. https://doi.org/10.35765/eetp.2021.1663.01 [dostęp: 15.01.2022 ].

Szołtysek A.E. (2013). Filozofia edukacji. Kształtowanie umysłu, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Tillman D., Hsu D. (2004). Wychowanie w duchu wartości. Wchodzenie w świat 3–7 lat. Program edukacyjny, tłum. R. Zawadzki, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne SA.

Tuszyńska L. (2016). Przyroda jako wartość wczesnej edukacji dziecka na drodze zrównoważonego rozwoju, [w:] L. Tuszyńska (red.), Koncepcja zrównoważonego rozwoju w kształceniu nauczycieli klas początkowych, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 101–123.

Tyszkowa M. (2006). Rola kultury w rozwoju psychicznym jednostki, [w:] M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, Psychologia rozwoju człowieka. Zagadnienia ogólne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 102–123.

Wilber K. (2009). Małżeństwo rozumu z duszą. Integracja nauki i religii, tłum. H. Smagacz, Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.

Wilken H. (2004). Dzieci stają się przyjaciółmi przyrody. Edukacja ekologiczna w przedszkolu i szkole podstawowej, tłum. E. Panek, Kielce: Wydawnictwo „JEDNOŚĆ”.

Wysocki A. ks. (red.). (2016). Świat jako wspólny dom. Wokół koncepcji ekologii integralnej w encyklice Laudato si`, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Opublikowane
2022-03-31
Jak cytować
Samborska, I. (2022). Ekologia integralna jako przestrzeń uczenia się szacunku przez dziecko w wieku przedszkolnym . Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 17(1(64), 11-24. https://doi.org/10.35765/eetp.2022.1764.01