Ekologia integralna jako przestrzeń uczenia się szacunku przez dziecko w wieku przedszkolnym
Abstrakt
Artykuł zawiera propozycję usytuowania procesu uczenia się wartości przez dziecko w wieku przedszkolnym w kontekście ekologii integralnej. Problematyka tekstu koncentruje się na wartości, jaką jest szacunek. Pierwsza część skupia się na ukazaniu perspektywy integralnej w edukacji, obecnej w tym obszarze za sprawą tzw. zwrotu integralnego (Marzec 2019: 215–216). W dalszej części opracowania zwrócono uwagę na wyłanianie się w przestrzeni edukacji wizji ekologii integralnej (Wysocki 2016; Sędek 2019). Wskazano na integralny wymiar edukacji dziecka, odnosząc go do perspektywy ekologicznej. W końcowej części dokonano identyfikacji najważniejszych wyznaczników konstruowania szacunku jako kategorii edukacyjnej. Ukazano możliwości edukacyjnego działania w perspektywie ekologii integralnej, przywołując w tym zakresie sferę poszanowania żywności. Celem artykułu jest zaprezentowanie specyfiki ekologii integralnej i ukazanie podejścia integralnego jako płaszczyzny, na której tle rozpatrywany jest problem uczenia się wartości przez dziecko w wieku przedszkolnym.
Bibliografia
Andrukowicz, W. (2021). Ekoświadomość wobec pedagogiki zadomowienia i zrównoważonego rozwoju. „Studia Paedagogica Ignatiana”, 24(1), 45–70. https://doi.org/10.12775/SPI.2021.1.002 [dostęp: 15.01.2022].
Bałachowicz J. (2016). Idea zrównoważonego rozwoju w teorii pedagogicznej, [w:] L. Tuszyńska (red.), Koncepcja Zrównoważonego rozwoju w kształceniu nauczycieli klas początkowych, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 11–43.
Bałachowicz J. (2017). Szkoła jako przestrzeń budowania przyszłości, [w:] J. Bałachowicz, A. Korwin-Szymanowska, E. Lewandowska, A. Witkowska-Tomaszewska, Zrozumieć uczenie się. Zmienić wczesną edukację, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 11–95.
Bałachowicz J., Korwin-Szymanowska A., Lewandowska E., Witkowska-Tomaszewska A. (2017). Zrozumieć uczenie się. Zmienić wczesną edukację, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Bałachowicz J., Witkowska-Tomaszewska A. (2015). Edukacja wczesnoszkolna w dyskursie podmiotowości. Studium teoretyczno-empiryczne, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Czerniawska O. (2015). Jedzenie jako sytuacja edukacyjna, od natury do kultury, [w:] B. Juraś-Krawczyk, E. Woźnicka, Jedzenie jako sytuacja edukacyjna i społeczna, Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, s. 13–21.
Denek K. (2003). Wartości jako źródło edukacji, [w:] K. Denek, U. Morszczyńska, W. Morszczyński, S.C. Michałowski (red.), Dziecko w świecie wartości. Część pierwsza Aksjologiczne barwy dziecięcego świata, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 19–40.
Dereń E., Polański E. (2008). Wielki Słownik Języka Polskiego, E. Polański (red.), Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe.
Domeracki P., Tyburski W. (2011). Podstawy edukacji i kształtowania świadomości społecznej w duchu zrównoważonego rozwoju, [w:] W. Tyburski (red.), Zasady kształtowania postaw sprzyjających wdrażaniu zrównoważonego rozwoju, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 233–281.
Dylus A. (2016). Integralna ekologia papieża Franciszka. Perspektywa etyki odpowiedzialności, [w:] ks. A. Wysocki (red.), Świat jako wspólny dom. Wokół koncepcji ekologii integralnej w encyklice Laudato si`, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, s. 109–129.
Garlicki L. (2016). Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa: Wolters Kluwer.
Halvorsen K.V. (2015). Edukacja dla zrównoważonego rozwoju – implementacja wartości do praktyki edukacyjnej, [w:] J. Bałachowicz, K.V. Halvorsen, A. Witkowska-Tomaszewska, Edukacja środowiskowa w kształceniu nauczycieli. Perspektywa teoretyczna, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 95–140.
Kaźmierczak P., Gałkowski S. (2021). Teologia stworzenia i etyka ekologiczna. Wprowadzanie wątków ekologicznych do programu kształcenia katechetów. „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, 16(5/63), 25–35. https://doi.org/10.35765/eetp.2021.1663.02 [dostęp: 15.01.2022].
Kielar M.B. (2012). Integralna wizja Kena Wilbera i jej zastosowanie w edukacji, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Kielar M.B., Gop A. (2012). Integralny pluralizm metodologiczny. Teoria i badania naukowe, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Kielar-Turska M. (2003). Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny, [w:] B. Harwas-Napierała i J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 83–129.
Korzycka M., Wojciechowski P. (2017). System prawa żywnościowego, Warszawa: Wolters Kluwer.
Kupisiewicz C., Kupisiewicz M. (2009; 2018). Słownik pedagogiczny, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
Lewandowska E., Korwin-Szymanowska A. (2015). Terenowe zajęcia przyrodnicze w klasach początkowych – propozycje zajęć, [w:] A. Korwin-Szymanowska, E. Lewandowska, L. Tuszyńska, Edukacja środowiskowa w kształceniu nauczycieli w perspektywie praktycznej, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 87–119.
Marzec J. (2017). Odkrycie uważności. Rozważania wokół instytucji „integralnej praktyki życiowej” Kena Wilbera, [w:] B. Przyborowska, P. Błajet, I. Murawska, E. Aksamit (red.), Kategoria integralności w edukacji, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 155–174.
Marzec J. (2019). Fale istnienia. Moje spotkania z Kenem Wilberem, Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Mizerek H. (2017). Ewaluacja edukacyjna. Interdyskursywne dialogi i konfrontacje, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Morszczyńska U., Morszczyński W. (2003). Aksjologiczne barwy dziecięcego świata, [w:] K. Denek, U. Morszczyńska, W. Morszczyński, S.C. Michałowski (red.), Dziecko w świecie wartości. Część pierwsza Aksjologiczne barwy dziecięcego świata, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 41–163.
Opiela M. s. (2019). Osoba i rodzina wobec wyzwań cywilizacyjnych. Pedagogia integralnego rozwoju i edukacji w koncepcji Edmunda Bojanowskiego, Lublin: Wydawnictwo KUL.
Plummer D.M. (2010). Jak nauczyć dzieci szacunku do samych siebie. Zbiór gier i zabaw grupowych wzmacniających samoocenę dzieci od lat pięciu do jedenastu, tłum. E. Niezgoda, (red.) K. Bojadżijewa-Wesołowska, Warszawa: Fraszka Edukacyjna.
Porada E., Brzezinka Z. ks. (red.). (2018). W trosce o człowieka. Ekologia integralna. Program formacyjny dla rodzin, Katowice: Wydawca Archidiecezja Katowicka Wydział Duszpasterstwa Rodzin, Współwydawca Drukarnia Archidiecezjalna w Katowicach.
Przyborowska B. (2013). Pedagogika innowacyjności. Między teorią a praktyką, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Przyborowska B., Błajet P., Murawska I., Aksamit E. (red.). (2017). Kategoria integralności w edukacji, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Schaffer H.R. (2005). Psychologia dziecka, tłum. A. Wojciechowski, (red.) A. Brzezińska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sędek M. ks. (2019), Elementy ekologii integralnej w formacji Ruchu Światło-Życie, Kraków: Wydawnictwo Światło-Życie.
Skorowski H. ks. (2016). Prawa świata natury, [w:] ks. A. Wysocki (red.), Świat jako wspólny dom. Wokół koncepcji ekologii integralnej w encyklice Laudato si`, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, s. 83–108.
Smok U. (2018). Temat 6: Żywność naszym wspólnym bogactwem, [w:] Porada E., Brzezinka Z. ks. (red.). W trosce o człowieka. Ekologia integralna. Program formacyjny dla rodzin, Katowice: Wydawca Archidiecezja Katowicka Wydział Duszpasterstwa Rodzin, Współwydawca Drukarnia Archidiecezjalna w Katowicach, s. 61–68.
Surma B. (2021). Edukacja naukowa oparta na dociekaniu (IBSE - Inquiry Based Science Education) oraz STEAM w przedszkolu a zrównoważony rozwój. „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, 16(5/63), 11–24. https://doi.org/10.35765/eetp.2021.1663.01 [dostęp: 15.01.2022 ].
Szołtysek A.E. (2013). Filozofia edukacji. Kształtowanie umysłu, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Tillman D., Hsu D. (2004). Wychowanie w duchu wartości. Wchodzenie w świat 3–7 lat. Program edukacyjny, tłum. R. Zawadzki, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne SA.
Tuszyńska L. (2016). Przyroda jako wartość wczesnej edukacji dziecka na drodze zrównoważonego rozwoju, [w:] L. Tuszyńska (red.), Koncepcja zrównoważonego rozwoju w kształceniu nauczycieli klas początkowych, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, s. 101–123.
Tyszkowa M. (2006). Rola kultury w rozwoju psychicznym jednostki, [w:] M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, Psychologia rozwoju człowieka. Zagadnienia ogólne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 102–123.
Wilber K. (2009). Małżeństwo rozumu z duszą. Integracja nauki i religii, tłum. H. Smagacz, Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Wilken H. (2004). Dzieci stają się przyjaciółmi przyrody. Edukacja ekologiczna w przedszkolu i szkole podstawowej, tłum. E. Panek, Kielce: Wydawnictwo „JEDNOŚĆ”.
Wysocki A. ks. (red.). (2016). Świat jako wspólny dom. Wokół koncepcji ekologii integralnej w encyklice Laudato si`, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Copyright (c) 2022 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
