Składowe procesu diagnozy pedagogicznej i ich postrzeganie przez nauczycieli szkół ogólnodostępnych i integracyjnych – raport z badań (cz. 1)

Słowa kluczowe: diagnoza pedagogiczna, składowe diagnozy, proces diagnostyczny, nauczyciel diagnosta

Abstrakt

Zaprezentowany w artykule proces diagnozy pedagogicznej i jego składowe ukazują go jako jeden z ważniejszych elementów edukacji, ponieważ to od niego między innymi jakość poznania ucznia – jego problemów i potrzeb, indywidualnych uwarunkowań w osiąganiu celów. Postawienie przez nauczyciela trafnej diagnozy jest czynnością złożoną, wymaga wnikliwego gromadzenia informacji, analizy, interpretacji i wnioskowania, zmierzających do zaprojektowania i realizowania działań edukacyjnych dostosowanych do potrzeb i możliwości poznawczych ucznia. Celem badania było poznanie opinii nauczycieli szkół ogólnodostępnych i integracyjnych na temat procesu diagnozy pedagogicznej i jego składowych oraz ich wybranych uwarunkowań. W badaniu posłużono się metodą sondażu diagnostycznego, techniką ankiety. Kwestionariusz ankiety składał się z dwóch części. Część pierwsza kwestionariusza to dwa pytania otwarte dotyczące rozumienia przez badanych nauczycieli idei diagnozy i terapii. Natomiast część druga to pytania zamknięte (skategoryzowane), dotyczące aspektów procesu diagnozy i terapii pedagogicznej. Na potrzeby artykułu przeanalizowano tylko odpowiedzi z części drugiej kwestionariusza odnoszące się do procesu diagnozy i jego składowych. Zaprezentowane badania odnoszą się do ocen procesu diagnozy pedagogicznej z uwzględnieniem jego najważniejszych składowych wyłaniających się z przekonań badanych nauczycieli szkół ogólnodostępnych i integracyjnych pracujących z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W obu badanych grupach istotnymi składowymi procesu diagnozy były wiedza, praktyczne umiejętności, wyciąganie wniosków na podstawie dostępnych danych oraz dostrzeganie sytuacji problemowych z różnych perspektyw. Jednocześnie w przypadku nauczycieli szkół integracyjnych stwierdzono istnienie istotnych statystycznie różnic w odniesieniu do dwóch składowych procesu diagnozy – nauczyciele przedmiotu podkreślali znaczenie wyciągania wniosków na podstawie dostępnych danych, z kolei nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej uznali dostrzeganie sytuacji problemowych z różnych perspektyw – jako najistotniejszych składowych tego procesu.

Bibliografia

Borowicz A. (2017). Adaptacja procesu diagnostycznego, [w:] K. Krakowiak (red.), Diagnoza specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży. Standardy, wytyczne oraz wskazówki do przygotowywania i adaptacji narzędzi diagnostycznych dla dzieci i młodzieży z wybranymi specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnym, Warszawa: ORE.

Cypryańska M., Bedyńska S. (2013). Testy t-Studenta i ich nieparametryczne odpowiedniki, [w:] S. Bedyńska, M. Cypryańska (red.), Statystyczny drogowskaz 1. Podręcznik do wnioskowania statystycznego, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno, s. 159–194.

Czaja-Hudyma I., Muchacka B. (2016). Nauczyciele wczesnej edukacji. Koncepcje. Kształcenie. Wyzwania. Kraków: Petrus.

Czajkowska J., Herda K. (1996). Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Foryś M. (2019). Diagnoza w pracy nauczyciela- terapeuty, [w:] B. Niemierko, M.K. Szmigiel (red.), Znaczenie diagnostyki edukacyjnej dla procesu kształcenia Kraków: Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej, Grupa TOMAMI.

Karbowniczek J. (2003). Organizacja i planowanie pracy pedagogicznej nauczyciela klas I–III w systemie zintegrowanym (część 1), Kielce: Wszechnica Świętokrzyska.

Konieczna A., Konieczna I. (2010). Ocena i wyjaśnianie niepowodzeń edukacyjnych uczniów przez nauczycieli i rodziców, [w:] A. Konieczna (red.), Diagnozowanie potrzeb edukacyjnych dziecka. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.

Kutrowska B. (2016). Zawodowe kompetencje nauczycielskie w perspektywie biograficznej, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.

Kyriacou Ch. (1991). Essential Teaching Skills. Oxford: Blackwell.

Lemańska-Lewandowska E. (2009). Kompetencje nauczyciela klas początkowych, [w:] B. Kasacova, M. Cabanova (red.), Učitel’ v preprimárnej a prymárnej edukácii. Teória, výskum, vývoj, Banska Bystrica: Univerzita Mateja Bela, s. 102–116.

Lipińska-Łokś J. (2018). Nauczyciel ucznia z niepełnosprawnością – rozwój kompetencji zawodowych, „Edukacja Ustawiczna Dorosłych”, nr 1, s. 118–130.

Machel H. (1994). Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Rycielski P., Brzezicka A. (2013). Wnioskowanie statystyczne na danych jakościowych. Testy wykorzystujące rozkład chi-kwadrat, [w:] S. Bedyńska, M. Cypryańska (red.), Statystyczny drogowskaz 1. Podręcznik do wnioskowania statystycznego, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno, s. 135–158.

Skałbania B. (2011). Diagnostyka pedagogiczna. Wybrane obszary badawcze i rozwiązania praktyczne. Kraków: Impuls.

Stemplewska-Żakowicz K. (2008). Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna, Gdańsk: GWP.

Stemplewska-Żakowicz K. (2016). Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna, Gdańsk: GWP.

Strykowski W. (2005). Kompetencje współczesnego nauczyciela, „Neodidagmata”, nr 27/28.

Szempruch J. (2006). Kompetencje i zadania nauczyciela w procesie przekształcania szkoły, [w:] B. Muchacka (red.), Szkoła w nauce i praktyce edukacyjnej, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 223–237.

Śliwa S. (2017). Kompetencje profilaktyczne nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej. Opole: Wydawnictwa Centrum Innowacji i Transferu Technogii oraz Rozwoju Kultury Fizycznej Sp. z o.o., Wydawnictwa Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu.

Wysocka E. (2013). Diagnostyka Pedagogiczna. Nowe obszary i rozwiązania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Zaorska M. (2012). Rola i miejsce pedagoga specjalnego w kreowaniu działalności edukacyjno-terapeutycznej. „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika”, t. 28, s. 405.

Opublikowane
2022-09-30
Jak cytować
Skibska, J., & Twaróg-Kanus, A. (2022). Składowe procesu diagnozy pedagogicznej i ich postrzeganie przez nauczycieli szkół ogólnodostępnych i integracyjnych – raport z badań (cz. 1). Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 17(3(66), 103-117. https://doi.org/10.35765/eetp.2022.1766.07