Proces przemian w wychowaniu przedszkolnym w Łodzi po 1918 roku w świetle źródeł archiwalnych
Abstrakt
Celem badań w niniejszym szkicu była próba ukazania przeobrażeń w dziedzinie wychowania przedszkolnego w Łodzi po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Problem badawczy stanowiła kwestia organizowania edukacji przedszkolnej przez łódzki samorząd, kiedy jedynymi placówkami dla dzieci w wieku przedszkolnym w mieście były ochronki społeczne, prowadzone przez organizacje filantropijne, parafie i społeczności różnych wyznań oraz osoby prywatne. Innym zagadnieniem było to, jakie impulsy i okoliczności zadecydowały o zorganizowaniu pierwszej i 12 kolejnych miejskich placówek przedszkolnych w Łodzi. W poszukiwaniu odpowiedzi sięgnięto do materiału źródłowego stanowiącego zasób Archiwum Państwowego w Łodzi, poddając analizie badawczej zgromadzone tam dokumenty (głównie Wydziału Oświaty i Kultury Zarządu m. Łodzi). W wyniku badań stwierdzono, że w roku 1922 zarząd miejski objął nadzorem pedagogicznym około 15 społecznych placówek przedszkolnych, ale kontrole ich pracy wychowawczej wykazywały wiele uchybień. Ta kwestia stała się głównym impulsem do podjęcia przez łódzki samorząd działań ukierunkowanych na zakładanie własnych instytucji wychowania przedszkolnego. Wniosek z badań: przeobrażenia, jakie można odnotować w obszarze edukacji przedszkolnej po 1918 r., to przede wszystkim próba ujednolicenia działalności pedagogicznej ochronek społecznych o różnym statusie, podniesienie poziomu pracy wychowawczej przez systematyczny nadzór i doskonalenie metodyczne oraz zapoczątkowanie – poprzez powołanie w 1924 r. pierwszego miejskiego przedszkola – sieci placówek przedszkolnych w mieście.
Bibliografia
Źródła archiwalne:
II. Archiwum Państwowe w Łodzi, Akta miasta Łodzi
Wydział Oświaty i Kultury:
sygn. 16789: I Miejska Ochrona-Przedszkole 1924-1926
sygn. 16791: II Miejska Ochrona-Przedszkole 1924-1926
sygn. 16802: Sprawozdania kwartalne przedszkoli miejskich 1929-1933
sygn.16803: Ochrony subsydiowane przez Zarząd Miejski w Łodzi 1925-1926
sygn. 16804: Ochrona społeczna subsydiowana przez Zarząd Miejski w Łodzi 1922-1925
sygn. 16807: Wychowanie przedszkolne (sprawy ogólne przedszkoli miejskich) 1927-1930
sygn. 16837: Opieka nad dziatwą 1917-1921
Wydział Opieki Społecznej
sygn. 570: Instytucje dobroczynne 1922-1923
sygn. 18519: Sprawozdania Łódzkiej Miejscowej Rady Opiekuńczej 1917.
Bobrowska-Nowak W. (1978). Historia wychowania przedszkolnego, Warszawa: WSiP.
Goerne A. (1919). Z zakresu statystyki szkolnej, [w:] Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919, Łódź: [brak wydawcy].
Jamrożek W. (2009). Trzy kongresy pedagogiczne, „Biuletyn Historii Wychowania”, nr 25.
Księga pamiątkowa dziesięciolecia samorządu miasta Łodzi 1919-1929 (1930), Łódź: [brak wydawcy].
Mauersberg S. (1980). Sejm Nauczycielski (14-17 kwietnia 1919 r.), „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. XXIII.
Miąso J. (red.) (1980). Historia wychowania: wiek XX, t. 1, Warszawa: PWN.
Nartonowicz-Kot M. (1985). Samorząd łódzki wobec problemów kultury w latach 1919-1939, „Acta Universitatis Lodzensis, Folia Historica”, nr 21.
Ochrony-przedszkola (1924). „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi”, nr 5.
Oddział Szkolnictwa (1924). „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi”, nr 32.
O szkołę polską. Pierwszy ogólnopolski wielki Zjazd nauczycielski w dniach 14, 15, 16, 17 kwietnia MCMXIX w Warszawie (1920). Lwów–Warszawa: Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.
Pawłowska J. (1935). Opieka nad dzieckiem w wieku przedszkolnym na terenie miasta Łodzi, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi”, nr 10.
Poświęcenie miejskich ochron-przedszkoli (1924). „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi”, nr 49.
Rzepkowski A. (2008). Ludność miasta Łodzi w latach 1918-1939, Łódź: Wydawnictwo Ibidem.
Słowo wstępne (1925). „Wychowanie Przedszkolne”, nr 1.
Smolik P. (1929). Dziesięć lat działalności oświatowej i kulturalnej Samorządu Łódzkiego, Łódź: [brak wydawcy].
Sosnowska J. (2013). Wydział Oświaty i Kultury Zarządu miasta Łodzi w upowszechnianiu edukacji dziecka w dwudziestoleciu międzywojennym, „Kultura i Wychowanie”, nr 5.
Sosnowska J. (2014). Instytucje wychowania przedszkolnego w wielokulturowej Łodzi w latach 1924-1939. Organizacja, zadania, formy działania, „Wychowanie w Rodzinie”, t. IX.
Sosnowska J. (2016). Janina Pawłowska (1895-1972) i jej koncepcja wychowania oraz opieki nad dziećmi w międzywojennej Łodzi, [w:] U. Kozłowska, T. Sikorski, A. Wątor (red.), Obywatelki na obcasach. Kobiety w życiu publicznym (XIX-XXI w.), T. I, Radzymin – Warszawa: Wydawnictwo von borowiecky.
Sosnowska J. (2018). Z dziejów opieki społecznej w Polsce międzywojennej. Półkolonie letnie w Łodzi, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Szczepańska B. (2002). Działalność łódzkiego samorządu miejskiego w dziedzinie oświaty powszechnej i pozaszkolnej w latach 1919-1939, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Szmurło J. (1920a). Ochrony miejskie a hygiena. Cz. I, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi”, nr 16.
Szmurło J. (1920b). Ochrony miejskie a hygiena. Cz. II, „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi”, nr 17.
Wasiak J. (1980). Kształtowanie się samorządu miejskiego w Polsce centralnej w latach 1915-1926, „Acta Universitatis Lodziensis, Folia Historica”, nr 1.
Wróbel M. (1967). Wychowanie przedszkolne w Polsce w latach 1918-1939, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Wydział Ośw. [Oświaty] i Kultury (1924). „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi”, nr 20.
Z życia miast. Przedszkola miejskie (1933). „Dziennik Zarządu Miasta Łodzi”, nr 45.
Żukiewiczowa Z. (1933/34). Piętnastolecie wychowania przedszkolnego w Niepodległej Polsce, „Przedszkole” nr 3.
Żukiewiczowa Z. (1934/35). Dziesięciolecie Przedszkoli Miejskich m. Łodzi, „Przedszkole”, nr 2.
Copyright (c) 2019 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
