Wzorce jako narzędzia transmisji oddziaływań wychowawczych
Abstrakt
Definiując wychowanie jako proces pedagogiczny w zakresie oddziaływania na sferę osobowości jednostki zakłada się, że prowadzony jest on jako działanie intencjonalne i nieintencjonalne przez zawodowych i niezawodowych wychowawców oraz działanie samokształceniowe. Wszystkie te działania można traktować jako transmisję wartości przy użyciu narzędzi kształtowania prawidłowych parametrów tożsamościowych, którymi są wzorce identyfikacyjne (wzorce postępowania), w skład których wchodzą wzorce osobowe i wzorce zachowań. W artykule zamieszczono opis tych wzorców i ich interpretację jako pola wartości, w obrębie których prowadzona jest określona gra społeczna wyznaczająca rodzaje wpływów wzorców na tożsamość jednostki. Pola wartości wzorców przenikają się i dzięki temu jest możliwa ich eksploracja w poszukiwaniu nowych wzorców i w poszerzaniu przestrzeni poznawczych. Współcześnie, w epoce zdominowanej przez Internet, dziecko jest zanurzone w galaktyce wzorców, w tym narzuconych instytucjonalnie, sugerowanych przez wychowawców oraz własnych, odkrytych samodzielnie. Spośród nich tylko wzorce akceptowane przez dziecko są uaktywniane w procesach transmisji oddziaływań wychowawczych opartych na imitacji, identyfikacji i internalizacji. A artykule przedstawiono charakterystykę tych oddziaływań z perspektywy pedagogiki wychowania i w powiązaniu z różnymi rodzajami stosowanych wzorców.
Bibliografia
Bakiera L., Harwas-Napierała B. (2016). Wzory osobowe w rozwoju człowieka, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K. (2004). Kryminologia, Kraków: Wydawnictwo ARCHE.
Brzezińska A.I. (2000). Psychologia wychowania, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, Gdańsk: GWP, s. 227- 257.
Doroszewski W. (red.). (1969). Słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dryll E. (2013). Wrastanie w kulturę. Transmisja narracji w wychowaniu rodzinnym, Warszawa: Wydawnictwo Psychologii i Kultury ENETIA.
Gurycka A. (1979). Struktura i dynamika procesu wychowawczego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hajduk E. (2001). Kulturowe wyznaczniki biegu życia, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Katra G. (2014). Czas w wychowaniu, „Psychologia Wychowawcza”, nr 47, s. 105-114,. DOI: 10.5604/00332860.1123975
Katra G. (2019). Współczesne ujęcia i modele wychowania, „Psychologia Wychowawcza”, nr 16, s. 27- 48,. DOI: 10.5604/01.3001.0013.6331
Kowalski M. (2021). Świadomość aksjologiczna i/a tożsamość człowieka – perspektywa edukacyjna (analizy i refleksje), „Studia Paedagogica Ignatiana”, vol. 24, nr 1, s. 83- 99,. DOI: 10.12775/SPI.2021.1.004.
Kuczyński L., Parkin C.M., Pitman R. (2016). Socialization as dynamic process, [w:] J.E. Grusec, P.D. Hastings (red.), Handbook of socialization. Theory and research, New York-London: Guilford Press, s. 135- 157.
Leppert R. (2006). Tożsamość młodzieży w społeczeństwie naśladowczym, [w:] R. Leppert, Z. Melosik, B. Wojtasik (red.), Młodzież wobec (nie)gościnnej przyszłości, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, s. 88- 101.
Levi Martin J. (2010). Co to jest teoria pola?, [w:] A. Manterys, J. Mucha (red.), Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS, s. 375–418.
Lipiec J. (1990). Problemy egzystencjalne w teorii wartości, [w:] J. Lipiec (red.), Studia z ontologii i epistemologii wartości, Kraków: Wydawnictwo Instytutu Filozofii UJ, s. 15- 34.
Mielczarek M. (2017). Czym jest poradnicze pole i jak je badać? „Studia Poradoznawcze/Journal of Counsellogy”, vol. 6, s. 58 72, DOI: 10.34862/sp.2017.3
Nikitorowicz J. (2009). Edukacja regionalna i międzykulturowa, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Nowak W.M. (2015). Dobro i wzory osobowe, „Studia Philosophica Wratislaviensia”, vol. X, fasc. 4, s. 65- 76.
Okoń W. (2007). Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
Olearczyk T.E. (2005). Znaczenie wartości w procesie wychowania, „Państwo i Społeczeństwo”, t. 5, nr 4, s. 169- 180.
Ossowska M. (2000). Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Radlińska H. (1961). Pedagogika społeczna, Wrocław: Ossolineum.
Scheler M. (2004). Wolność, miłość, świętość, tłum. G. Sowiński, Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
Śliwerski B. (2001). Pedagogika niedyrektywna, „Edukacja i Dialog”, nr 9–10, s. 18-26.
Świderska-Włodarczyk U. (2015). Wzorzec osobowy czy wzorzec postępowania? Przyczynek do nowej definicji formułowanej z punktu widzenia historyka na przykładzie szlachty polskiej przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych, „In Gremium. Studia nad Historia, Kulturą i Polityką”, nr 9, s. 41 -50.
Zarzecki L. (2012). Teoretyczne podstawy wychowania. Teoria i praktyka w zarysie, Jelenia Góra: Wydawnictwo Karkonoskiej Państwowej Szkoły Wyższej.
Znaniecki F. (1973). Socjologia wychowania, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Żuk G. (2016). Edukacja aksjologiczna. Zarys problematyki, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Copyright (c) 2021 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
