O edukacji jako wartości autotelicznej
Abstrakt
W artykule przedstawione zostały argumenty uzasadniające postrzeganie edukacji jako wartości autotelicznej. Celem tej narracji jest filozoficzno-pedagogiczna analiza edukacji jako zjawiska wymagającego ciągłej aktualizacji w świadomości społecznej. Autoteliczny charakter edukacji został omówiony w kontekście trzech obecnych w niej składników. Składają się nań idee, ludzie i instytucje. Każdy z nich zawiera w sobie swoiste dla siebie ograniczenia. Kontekstem rozważań są zarówno przesłanki historyczne, jak i określone uwarunkowania społeczno-kulturowe, o których szerzej pisałem w autorskiej koncepcji metahistorii w badaniach myśli pedagogicznej. W warstwie metodologicznej odwołuję się do metahistorii idei, analizując imponderabilia aksjologiczne edukacji, wskazując z jednej strony na jej atrybuty, a z drugiej na jej ograniczenia i potencjał. Pozostaję także w zgodzie z konstruktywizmem, którego zasadniczą dla poniższych badań ideę wyraził K. Ajdukiewicz twierdząc, że od wyboru aparatury pojęciowej zależy nasz obraz świata konstruowany z danych doświadczenia. Jako wynik badań chciałbym uznać przekonującą argumentację na rzecz niezbywalności pojęcia edukacji jako swoistego rusztowania kategorialnego w obszarze interpretacji naukowych i realnej edukacji jako swoistego szkieletu w konstruowaniu naszego człowieczeństwa. Artykuł ma charakter otwarty i stanowi zaproszenie do dyskusji.
Bibliografia
Chmaj L. (1963). Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Gnitecki J. (2006). Edukacja w perspektywie wertykalnej w okresie cywilizacji informacyjnej i globalizacji, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu”, nr 2, s. 11–20.
Grzelak M.M., Roszko-Wójtowicz E. (2017). System edukacji w Polsce – wybrane problemy, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna”, nr 2, s. 275–305.
Kant I. (1999). O pedagogice, tłum. D. Sztobryn, Łódź: Dajas.
Kojkoł J. (2021). Edukowanie Polaków – czy potrzeba nam filozofii, „Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW” 2021, t. 13, nr 4, s. 5–19. https://colloquium.amw.gdynia.pl/index.php/colloquium/article/view/552/414
Kwieciński Z. (2011). Pedagogizm – wariacje wokół rozumienia kategorii, „Przegląd Pedagogiczny”, nr 1, s. 90–94.
Nowicki A. (2022). Filozofia masonerii, Warszawa: Tri^Log.
Ochorowicz J. (1907). Pierwiastki charakteru narodowego. Szkic z psychologii i kultury pierwotnej Słowian centralnych, Warszawa: Nakładem i Drukiem M. Arcta.
Smołalski A. (2006). Pedeutologia historyczna, Wrocław: MarMar Marian Kaczorowski.
Smołalski A. (2009). Paradygmaty i historiozofia pedagogiki, Wrocław: Teson Agencja Poligraficzno-Wydawnicza Andrzej Tekieli.
Sztobryn S. (2020). Projekt antropagogii. Przesłanki filozofii wychowania Kotarbińskiego, [w:] S. Sztobryn, K. Dworakowska (red.), Wielogłos w myśli o wychowaniu. 100 lat polskiej pedagogiki filozoficznej („Pedagogika filozoficzna”, t. 8), Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 213–224.
Copyright (c) 2022 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
