Znaczenie nastawienia na rozwój dla dobrostanu dzieci w młodszym wieku szkolnym
Abstrakt
Celem artykułu jest ukazanie znaczenia „nastawienia na rozwój” dla dobrostanu dzieci w młodszym wieku szkolnym. Wskazano, że kształtowanie u dzieci przekonań sprzyjających wytrwałości, motywacji wewnętrznej oraz konstruktywnemu podejściu do porażek ma istotne znaczenie dla ich funkcjonowania emocjonalnego i społecznego. Podstawę teoretyczną stanowi koncepcja kształtowania nastawienia na rozwój (growth mindset) autorstwa Carol S. Dweck. Zaprezentowano również wyniki badań własnych przeprowadzonych wśród uczniów klas I–III (N = 220), które ujawniają tendencję do spadku nastawienia na rozwój wraz z kolejnymi latami nauki szkolnej.
Artykuł przedstawia także projekt pt. Mógoki – Jak pracować z dziećmi nad wytrwałością, który wspiera nauczycieli w rozwijaniu u dzieci wytrwałości, umiejętności radzenia sobie z porażkami i motywacji do nauki.
We wnioskach podkreślono znaczenie świadomego wsparcia dorosłych – nauczycieli i rodziców – w kształtowaniu u dzieci nastawienia na rozwój. Rekomendacje dla praktyki edukacyjnej obejmują stosowanie konstruktywnej informacji zwrotnej, promowanie wartości wysiłku oraz tworzenie środowiska sprzyjającego uczeniu się poprzez błędy i podejmowanie wyzwań, co ma kluczowe znaczenie dla dobrostanu psychicznego dziecka.
Bibliografia
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W.H. Freeman and Company. https://www.academia.edu/28274869/Albert_Bandura_Self_Efficacy_The_Exercise_of_Control_W_H_Freeman_and_Co_1997_pdf
Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się (J. Kowalczewska i J. Radzicki, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Blackwell, L.S., Trzesniewski, K.H. i Dweck, C.S. (2007). Implicit theories of intelligence predict achievement across an adolescent transition: A longitudinal study and an intervention. Child Development, 78(1), 246–263. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2007.00995.x
Bulkowski, K., Dobosz-Leszczyńska, W. i Kaźmierczak, J. (2023). Umiejętności polskich piętnastolatków. Najważniejsze wynik badania OECD PISA 2022. Instytut Badań Edukacyjnych. https://ibe.edu.pl/images/badania/PISA2022/PISA2022_najwazniejsze_wyniki_badania.pdf
Cambridge University Press. (b.d.). Mindset. W: Cambridge Dictionary. Pobrano 21 maja 2025 z: https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/mindset
Czapiński, J. (1994). Psychologia szczęścia. Przegląd badań i zarys teorii cebulowej. Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Duckworth, A. (2016). Upór. Potęga pasji i wytrwałości (P. Cieślak, tłum.). Galaktyka.
Dweck, C. (2021). Nowa psychologia sukcesu. Nastawienie na rozwój to gwarancja sukcesu (A. Czajkowska, tłum.). Muza.
Franken, R. E. (2006). Psychologia motywacji (M. Przylipiak, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Goleman, D. (2023). Inteligencja emocjonalna (A. Jankowski, tłum.). Media Rodzina.
Hattie, J. (2015). Widoczne uczenie się dla nauczycieli. Jak maksymalizować siłę oddziaływania na uczenie się (Z. Janowska, tłum.). Biblioteka Szkoły Uczącej się.
Lendowska-Kidoń, T. i Wosik-Kawala, D. (2014). Rozwijanie poczucia własnej wartości u dzieci w młodszym wieku szkolnym. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Leszcz-Krysiak, A. (2022). Inspiratorium. Jak pracować z dziećmi nad wytrwałością. Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny „Metis”.
Leszcz-Krysiak, A. (2024). Talent to (nie) wszystko – czyli o tym jak dzieci postrzegają znaczenie zdolności i wysiłku: Doniesienie z badań. W: E. Stokowska-Zagdan, E. Woźnicka i G. Cęcelek (red.), Uczeń w szkolnej przestrzeni. Uczenie się i wyrównywanie szans edukacyjnych (s. 209–224). Difin.
Mueller, C.M. i Dweck, C.S. (1998). Praise for intelligence can undermine children’s motivation and performance. Journal of Personality and Social Psychology, 75(1), 33–52. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.1.33
Ryff, C.D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069–1081. https://doi.org/10.1037/0022-3514.57.6.1069
Seligman, M.E.P. (2011). Pełnia życia. Nowe spojrzenie na kwestię szczęścia i dobrego życia (P. Szymczak, tłum.). Media Rodzina.
Smak-Drewniak, A. (2022). Mógoki. O tym, że warto być wytrwałym. Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny „Metis”.
Sternberg, R.J. i Speat-Swerling, L. (2003). Jak nauczyć dzieci myślenia (O. Kubińska i W. Kubiński, tłum.). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Syrek, E. (2019) Zdrowie psychiczne, higiena psychiczna – edukacja dla dobrostanu psychicznego – aktualność koncepcji i poglądów Kazimierza Dąbrowskiego. Pedagogika Społeczna, 18(3/73), 223–235. https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/12421/1/Syrek_Zdrowie_spychiczne_higiena_psychiczna.pdf
Copyright (c) 2025 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
