Wiedza nauczycieli przedszkoli na temat zaburzeń rozwojowych w kontekście specjalnych potrzeb edukacyjnych

Słowa kluczowe: specjalne potrzeby edukacyjne, zaburzenia rozwojowe, wiedza, nauczyciel przedszkola, inkluzja

Abstrakt

Celem badań była ocena zasobu wiedzy nauczycieli wychowania przedszkolnego na temat dysleksji, ADHD i autyzmu w związku ze stawianymi przed nimi wymaganiami pracy z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w inkluzywnym systemie kształcenia w Polsce. Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu postawiono problemy badawcze, dotyczące: a) poziomu wiedzy nauczycieli z terenów wiejskich i miejskich o wybranych zaburzeniach rozwojowych, oraz b) porównania wiedzy deklarowanej i rzeczywistej na ten temat w obu badanych grupach. Zastosowano autorski kwestionariusz ankiety, składający się z części A, służącej do pomiaru wiedzy deklarowanej (WD) poprzez zaznaczenie stopnia zgodności z twierdzeniami dotyczącymi terminologii, przyczyn, objawów, terapii i dostępności informacji na 4-stopniowej skali typu Likerta, oraz części B, do pomiaru wiedzy rzeczywistej (WR) poprzez samodzielne generowania informacji w wymienionych obszarach. Osoby badane dobrano losowo z terenów miejskich (n=50) oraz wiejskich (n=50). Nauczyciele przedszkoli wypełniali kwestionariusz ankiety podczas indywidualnych sesji. Wyniki wskazują na zadowalający poziom WD badanych z obu grup na temat ocenianych zaburzeń. Statystycznie istotne różnice między grupami wystąpiły w zakresie WD o ADHD. WR była zadowalająca w obu grupach, choć nieznacznie niższa od WD. Większe różnice między WD i WR wystąpiły w grupie nauczycieli wiejskich. Prezentowali oni szczególnie niski poziom WR na temat autyzmu. Zadowalająca wiedza o zaburzeniach powinna być nieustannie uaktualniania w kontekście pracy z dziećmi ze SPE. 

Bibliografia

Aincow M., Robić właściwe rzeczy. Potrzeby specjalne z perspektywy doskonalenia szkoły [w:] Integracja dzieci o specjalnych potrzebach. Wybrane zagadnienia etyczne, G. i S. Fairbairn,

przeł. A. Fus, W. Tabisz, Wydawnictwo CMPPP, Warszawa 2000.

Baranowska W., Nauczyciel a uczeń z ADHD, Impuls, Kraków 2010.

Bee H., Psychologia rozwoju człowieka, przeł. P. Sørensen, M. Wojtaś, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2004.

Bobkowska-Lewartowska L., Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii, Impuls, Kraków 2005.

Bogdanowicz M., Świadomość dysleksji w Polsce – badania porównawcze, [w:] Dysleksja - problem znany czy nieznany? red. M. Kostka-Szymańska, G. Krasowicz-Kupis, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2007.

Bogdanowicz M., Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2002.

Bogdanowicz M., Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci – nowa definicja i miejsce w klasyfikacjach międzynarodowych, „Psychologia Wychowawcza” (1996)1.

Bogdanowicz M., Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych, „Psychologia Wychowawcza” (1995)3.

Brzezińska A., Jabłoński S., Ziółkowska B., Specyficzne i specjalne potrzeby edukacyjne, „Edukacja” (2014)2.

Chrzanowska B., Święcicka J., Oswoić ADHD. Przewodnik dla rodziców i nauczycieli dzieci nadpobudliwych psychoruchowo, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2006.

Dolata R., Szkoła – segregacje – nierówności, Wyd. UW, Warszawa 2008.

GUS, Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2014/15, GUS, Warszawa 2015.

Hanć T., Dzieciństwo i dorastanie z ADHD, Impuls, Kraków 2009.

Kendall P.C., Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, przeł. J. Kowalczewska, GWP, Gdańsk 2012.

Kielar-Turska M., Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny, [w:] Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, red. B. Harwas-Napierała, J. Trempała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

Klim-Klimaszewska A., Trzylatek w przedszkolu. Gotowość dziecka trzyletniego do podjęcia edukacji przedszkolnej, Instytut Wydawniczy Erica, Warszawa 2010.

Kołakowski A., Wolańczyk T., Pisula A., Skotnicka M., Bryńska A., ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej. Przewodnik dla rodziców i wychowawców, GWP, Gdańsk 2007.

Krasowicz-Kupis G., Język, czytanie i dysleksja, Wydawnictwo AWH Antoni Dudek, Lublin 2003.

Krzyżyk D., Praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2012.

Maciarz A., Biadasiewicz M., Dziecko autystyczne z zespołem Aspergera, Impuls, Kraków 2000.

Meyer D.E., Semantic Priming Well Established, “Science345(2014), DOI: 10.1126/science.345.6196.523-b

O’Regan F.J., Jak pracować z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, przeł. R. Waliś, Wydawnictwo K.E. Liber, Warszawa 2005.

Pfiffner L., Wszystko o ADHD, przeł. J. Bieroń, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2004.

Pisula E., Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej, GWP, Sopot 2012.

Pisula E., Małe dziecko z autyzmem, GWP, Sopot 2005.

Portmann R., ADHD – nadpobudliwość psychoruchowa. Istota zagadnienia, przeł. E. Kowalczyk, Jedność, Kielce 2006.

Rozporządzenie MEN z dnia 30/04/2013 w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oświatowych. Dz. U. 2013, poz. 532; http:/bip.men.gov.pl (dostęp 12.05.2016).

Schaffer R., Psychologia dziecka, PWN, Warszawa 2009.

Siemak-Tyrlikowska A., Podstawy doboru treści kształcenia, WSiP, Warszawa 1985.

Sitarczyk M., Andrzejewska J., Specjalne potrzeby edukacyjne w przestrzeni systemu oświaty. Teoretyczne i metodologiczne założenia projektu: Praca z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Wyd. Akademii Humianistyczno-Ekonomicznej, Lublin 2012.

Thompson J., Specjalne potrzeby edukacyjne, przeł. J. Bartosik, PWN, Warszawa 2013.

Wolańczyk T., Kołakowski A., Skotnicka M., Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci, Wydawnictwo BiFOLIUM, Lublin 1999.

www.autyzm24.pl (dostęp 12.05.2016).

Zaremba L. Specjalne potrzeby edukacyjne i rozwojowe dzieci i młodzieży, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2014.

Opublikowane
2017-04-24
Jak cytować
Oszwa, U., & Kasperek, K. (2017). Wiedza nauczycieli przedszkoli na temat zaburzeń rozwojowych w kontekście specjalnych potrzeb edukacyjnych. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 12(1(43), 79-98. https://doi.org/10.35765/eetp.2016.1243.05