Przegląd systematyczny raportów badawczych w tworzeniu szkolnego programu profilaktycznego w kontekście zapobiegania wykluczeniu społecznego uczniów

Słowa kluczowe: agresja, bezpieczeństwo, młodzież, przegląd systematyczny, profilaktyka w szkole

Abstrakt

Celem artykułu jest prezentacja wyników badań naukowych prowadzonych na podstawie analizy danych zastanych dotyczących zjawiska agresji związanej z brakiem poczucia bezpieczeństwa psychicznego wśród uczniów. Analizy prowadzono metodą przeglądu systematycz- nego raportów badawczych opisujących badania prowadzone w Polsce, których przedmiotem było zjawisko agresji w kontekście poczucia bezpieczeństwa wśród uczniów. Artykuł prezentuje podejście evidence based practise jako podstawę teoretyczną prowadzonych badań i ade- kwatną do tego podejścia metodę badawczą, jaką jest przegląd systematyczny. Wyniki badań zinterpretowane w syntezie narracyjnej wskazują na zróżnicowaną wartość merytoryczną i metodologiczną 33 analizowanych raportów, których cele badawcze najczęściej koncentrowały się na określeniu skali zjawiska agresji w szkołach i czynnikach  je  warunkujących.  Wnioski  i  rekomendacje  wypływające z przeprowadzonych badań źródeł wtórnych mają znaczenie tak dla teorii interdyscyplinarnych stanowiących podstawy profilaktyki społecznej, jak i dla praktyki profilaktycznej, szczególnie dla pedagogów odpowiedzialnych za realizację programu wychowawczo-profilaktycznego w szkołach i placówkach oświatowych. Strategie profilaktyczne wpisują się w kontinuum ekskluzja – inkluzja, jako że takie właśnie działania mają potencjał zapobiegania pojawianiu się i utrwalaniu zachowań problemowych, które w konsekwencji mogą prowadzić do wykluczenia społecznego.

inkluzja, jako że takie właśnie działania mają potencjał zapobiegania pojawianiu się i utrwalaniu zachowań problemowych, które w konsekwencji mogą powadzić do wykluczenia społecznego.

Biogram autora

Małgorzata Piasecka, Uniwersytet Jagielloński Instytut Pedagogiki

Pedagog, psychoterapeuta uzależnień, doktor nauk społecznych, nauczyciel akademicki w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Małopolskiego Towarzystwa Przyjaciół i Rodzin Dzieci Uzależnionych „Powrót z U” w Krakowie. Autorka programów wdrożeniowych w zakresie profilaktyki zachowań ryzykownych, wsparcia i readaptacji oraz motywacji do zmiany dysfunkcyjnych zachowań. Autorka publikacji naukowych, w tym: Piasecka M. (2015) Środowiskowe ograniczanie czynników ryzyka uzależnienia młodzieży szkolnej od środków psychoaktywnych, Wydawnictwo WAM, Kraków.

Bibliografia

Borowska-Beszta B., Bartnikowska U., Ćwirynkało K. (2017). Analiza wtórna jakościowych danych zastanych: przegląd założeń teoretycznych i aplikacji metodologicznych [Secondary analysis of qualitative background data: A review of theoretical assumptions and methodological applications], “Jakościowe Badania Pedagogiczne,” vol. 2, no. 1, pp. 5–24.

European Monitoring Center for Drugs and Drug Addiction. (2011). Europejskie standardy jakości w profilaktyce uzależnień od narkotyków [European quality standards in drug addiction prevention] (Węgrzecka-Giluń J., Malczewski A. Polish editorial office), Warsaw: National Bureau for Drug Prevention.

Grabowska M., Gwiazda M. (eds.). (2019), Raport Młodzież 2018 [Youth 2018 Report], Warsaw: Ed. CBOS and KBPN.

Matera J., Czapska J. (2014). Zarys metody przeglądu systematycznego w naukach społecznych [Outline of the method of systematic review in social sciences], Warsaw: Educational Research Institute.

Mazur Z., Orłowska A. (2018). Jak zaplanować i przeprowadzić systematyczny przegląd literatury, [How to plan and conduct a systematic literature review], “Polskie Forum Psychologiczne,” vol. 23, no. 2, pp. 235–251. DOI: 10.14656/PFP20180202.

Szymańska J. (2012). Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki [Prevention programs: Basics of professional psychoprophylactics], Warsaw: Ośrodek Rozwoju Edukacji.

Świątkiewicz G. (2002). Profilaktyka w społecznościach lokalnych [Prevention in local com- munities], [in:] G. Świątkiewicz (ed.), Profilaktyka w środowisku lokalnym [Prevention in the local environment], Warsaw: National Bureau for Drug Prevention.

Regulation of the Minister of National Education of 14 February 2017 on the Core Curriculum of Preschool Education and the Core Curriculum of General Education for Primary School, Including Students with Moderate or Severe Intellectual Disability, General Education for First-Degree Vocational School, General Education for Special Job-Training School, and General Education for Post-Secondary School, Journal of Laws item 356.

Act of December 14, 2016 – Education Law (Journal of Laws 2017, item 59, as amended).

Opublikowane
2020-10-16
Jak cytować
Kusztal, J., & Piasecka, M. (2020). Przegląd systematyczny raportów badawczych w tworzeniu szkolnego programu profilaktycznego w kontekście zapobiegania wykluczeniu społecznego uczniów. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 15(3(57), 95-111. https://doi.org/10.35765/eetp.2020.1557.07