Umysły przyszłości wyzwaniem dla współczesnej edukacji. Propozycje reformatorskie Marii Montessori i Howarda Gardnera

  • Iwona Sikorska Uniwersytet Jagielloński
Słowa kluczowe: edukacja, pedagogika Montessori, koncepcja Gardnera, umysł

Abstrakt

Dyskusje wokół wartości pedagogiki Marii Montessori w świetle współczesnych badań psychologicznych koncentrują się często na obszarze poznawczym czy też społecznym w rozwoju dziecka. Poniższy artykuł jest natomiast próbą znalezienia podobieństw w zakresie proponowanego wizerunku młodego człowieka ukształtowanego drogą określonych działań stymulujących w metodzie Montessori a koncepcji umysłu przyszłości Howarda Gardnera. Celem pedagogiki Montessori jest wychowanie człowieka potrafiącego zachować wolność i dyscyplinę wewnętrzną, myślącego niezależnie i krytycznie, odnoszącego się z szacunkiem do siebie i innych, dbającego o ład i harmonię w sobie i wokół siebie. Oddziaływania edukacji w myśl założeń H. Gardnera powinny rozwijać u młodego człowieka sposób funkcjonowania, który zapewni mu produktywne życie w pokojowej wspólnocie ludzi. Umysł człowieka odpowiadającego na potrzeby współczesności zawiera pięć istotnych elementów: myślenie kategoriami określonej dyscypliny wiedzy, zdolność do syntezy, zdolność do rozumienia innych ludzi, kreatywność oraz respektowanie zasad etycznych. Obie propozycje opierają się na interdyscyplinarnym myśleniu twórców, uwzględniającym aspekt antropologiczny, psychologiczny i edukacyjny w refleksji nad rozwojem człowieka. Obie również dotykają takich zagadnień jak dbanie o siebie i otoczenie (ekologia, współodczuwanie), kształcenie narzędzi myślenia w celu osiągnięcia jak największej niezależności w myśleniu, intencjonalne przygotowanie otoczenia promujące troskę o środowisko. W stylistyce opisu propozycji wychowania i edukacji odnaleźć można u obu twórców bogatą metaforykę ułatwiającą odbiorcy recepcję opisywanych idei. Wzywania i potrzeby globalnego świata stawiają kolejne pytania dotyczące optymalnej edukacji. Formułowanie odpowiedzi na te pytania jest procesem dynamicznym, dostarczającym wciąż nowych rozwiązań.

Bibliografia

Bąbel P., Suchowiejska M., & Ostaszewski P., Analiza zachowania, GWP, Gdańsk 2010.

Bednarczuk B., Aktywne uczenie się. Metoda Montessori urzeczywistnieniem założeń reformy systemu oświaty? [In:] Dziecko i dorosły w koncepcji pedagogicznej Marii Montessori, B. Surma (Ed.), Palatum, Łódź- Kraków 2009.

Bruner J., The Culture of Education, Cambridge, Mass., Harvard University Press, London 1996.

Csikszentmihalayi M., Creativity. Flow and the Psychology of Discovery and Invention, Harper, New York 1996.

Neill A. S., Summerhill School - A New View of Childhood, St. Martin's Griffin, New York 1996.

Delors J., Learning. The Treasure Within. The Report to UNESCO of the International Commission on Education for the 21st Century, UNESCO, Paris 1996.

Erikson E., Identity and the Life Cycle, W.W. Norton, New York, London1980.

Gardner H., Multiple Intelligences. The Theory in Practice, Basic Books, New York 1993.

Gardner H., Five Minds for the Future, Mass. Harvard Business Books, Boston 2006.

Hartman J., Umarła klasa, “Gazeta Świąteczna” 2013, May 11.

Helming H., Montessori- Paedagogik, Muenchen, Herder, Wien 1994.

Montessori M., Die Entdeckung des Kindes, Fischer dtv, Freiburg 1991.

Montessori M., Erziehung zum Menschen, Fischer dtv., Frankfurt 1994.

Neill A. S., Summerhill School. A New View of Childhood, St. Martin's Griffin, New York 1996.

Nęcka E., Inteligencja. Geneza, struktura, funkcje, GWP, Gdańsk 2003.

Nęcka E., Trening twórczości, GWP, Gdańsk 2008.

Nowak J., Tutoring rówieśniczy jako wsparcie rozwoju poznawczego dziecka, [In:] Dziecko i dorosły w koncepcji pedagogicznej Marii Montessori, B. Surma (Ed.), Palatum, Łódź- Kraków 2009.

Sikorska I., Czy systemy edukacyjne powinny się integrować? Aktualność pedagogiki Marii Montessori w świetle doniesień współczesnej psychologii, [In:] Nowe wyzwania i perspektywy dla wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, B. Surma (Ed.), Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków 2012.

Sikorska I., Rozwój dziecka w przedszkolu. Stymulujące wartości wybranych systemów edukacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.

Skarga B., Człowiek to nie jest piękne zwierzę, Znak, Kraków 2007.

Standing E.M., Maria Montessori – Leben und Werk, Finken-Verlag, München 1995.

Standing E. M., The Montessori Revolution in Education, Schocken Books, New York 1962.

Surma B., (Ed.). Dziecko i dorosły w koncepcji pedagogicznej Marii Montessori, Palatum, Łódź- Kraków 2009.

Surma B. (Ed.), Nowe wyzwania i perspektywy dla wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków 2012.

Surma B., Pedagogika Montessori – podstawy teoretyczne i twórcze inspiracje w praktyce, Palatum, Łódź 2008.

Suświłło M., Inteligencje wielorakie w nowoczesnym kształceniu, Wydawnictwo WUM, Olsztyn 2004.

Śliwerski B., Edukacja alternatywna w Polsce na przykładzie recepcji pedagogiki montessoriańskiej, „Wszystko dla Szkoły”, 2(2000).

Opublikowane
2016-06-14
Jak cytować
Sikorska, I. (2016). Umysły przyszłości wyzwaniem dla współczesnej edukacji. Propozycje reformatorskie Marii Montessori i Howarda Gardnera. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 10(36/2), 11-30. https://doi.org/10.35765/eetp.2015.1036.01