Umysły przyszłości wyzwaniem dla współczesnej edukacji. Propozycje reformatorskie Marii Montessori i Howarda Gardnera
Abstrakt
Dyskusje wokół wartości pedagogiki Marii Montessori w świetle współczesnych badań psychologicznych koncentrują się często na obszarze poznawczym czy też społecznym w rozwoju dziecka. Poniższy artykuł jest natomiast próbą znalezienia podobieństw w zakresie proponowanego wizerunku młodego człowieka ukształtowanego drogą określonych działań stymulujących w metodzie Montessori a koncepcji umysłu przyszłości Howarda Gardnera. Celem pedagogiki Montessori jest wychowanie człowieka potrafiącego zachować wolność i dyscyplinę wewnętrzną, myślącego niezależnie i krytycznie, odnoszącego się z szacunkiem do siebie i innych, dbającego o ład i harmonię w sobie i wokół siebie. Oddziaływania edukacji w myśl założeń H. Gardnera powinny rozwijać u młodego człowieka sposób funkcjonowania, który zapewni mu produktywne życie w pokojowej wspólnocie ludzi. Umysł człowieka odpowiadającego na potrzeby współczesności zawiera pięć istotnych elementów: myślenie kategoriami określonej dyscypliny wiedzy, zdolność do syntezy, zdolność do rozumienia innych ludzi, kreatywność oraz respektowanie zasad etycznych. Obie propozycje opierają się na interdyscyplinarnym myśleniu twórców, uwzględniającym aspekt antropologiczny, psychologiczny i edukacyjny w refleksji nad rozwojem człowieka. Obie również dotykają takich zagadnień jak dbanie o siebie i otoczenie (ekologia, współodczuwanie), kształcenie narzędzi myślenia w celu osiągnięcia jak największej niezależności w myśleniu, intencjonalne przygotowanie otoczenia promujące troskę o środowisko. W stylistyce opisu propozycji wychowania i edukacji odnaleźć można u obu twórców bogatą metaforykę ułatwiającą odbiorcy recepcję opisywanych idei. Wzywania i potrzeby globalnego świata stawiają kolejne pytania dotyczące optymalnej edukacji. Formułowanie odpowiedzi na te pytania jest procesem dynamicznym, dostarczającym wciąż nowych rozwiązań.Bibliografia
Bąbel P., Suchowiejska M., & Ostaszewski P., Analiza zachowania, GWP, Gdańsk 2010.
Bednarczuk B., Aktywne uczenie się. Metoda Montessori urzeczywistnieniem założeń reformy systemu oświaty? [In:] Dziecko i dorosły w koncepcji pedagogicznej Marii Montessori, B. Surma (Ed.), Palatum, Łódź- Kraków 2009.
Bruner J., The Culture of Education, Cambridge, Mass., Harvard University Press, London 1996.
Csikszentmihalayi M., Creativity. Flow and the Psychology of Discovery and Invention, Harper, New York 1996.
Neill A. S., Summerhill School - A New View of Childhood, St. Martin's Griffin, New York 1996.
Delors J., Learning. The Treasure Within. The Report to UNESCO of the International Commission on Education for the 21st Century, UNESCO, Paris 1996.
Erikson E., Identity and the Life Cycle, W.W. Norton, New York, London1980.
Gardner H., Multiple Intelligences. The Theory in Practice, Basic Books, New York 1993.
Gardner H., Five Minds for the Future, Mass. Harvard Business Books, Boston 2006.
Hartman J., Umarła klasa, “Gazeta Świąteczna” 2013, May 11.
Helming H., Montessori- Paedagogik, Muenchen, Herder, Wien 1994.
Montessori M., Die Entdeckung des Kindes, Fischer dtv, Freiburg 1991.
Montessori M., Erziehung zum Menschen, Fischer dtv., Frankfurt 1994.
Neill A. S., Summerhill School. A New View of Childhood, St. Martin's Griffin, New York 1996.
Nęcka E., Inteligencja. Geneza, struktura, funkcje, GWP, Gdańsk 2003.
Nęcka E., Trening twórczości, GWP, Gdańsk 2008.
Nowak J., Tutoring rówieśniczy jako wsparcie rozwoju poznawczego dziecka, [In:] Dziecko i dorosły w koncepcji pedagogicznej Marii Montessori, B. Surma (Ed.), Palatum, Łódź- Kraków 2009.
Sikorska I., Czy systemy edukacyjne powinny się integrować? Aktualność pedagogiki Marii Montessori w świetle doniesień współczesnej psychologii, [In:] Nowe wyzwania i perspektywy dla wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, B. Surma (Ed.), Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków 2012.
Sikorska I., Rozwój dziecka w przedszkolu. Stymulujące wartości wybranych systemów edukacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.
Skarga B., Człowiek to nie jest piękne zwierzę, Znak, Kraków 2007.
Standing E.M., Maria Montessori – Leben und Werk, Finken-Verlag, München 1995.
Standing E. M., The Montessori Revolution in Education, Schocken Books, New York 1962.
Surma B., (Ed.). Dziecko i dorosły w koncepcji pedagogicznej Marii Montessori, Palatum, Łódź- Kraków 2009.
Surma B. (Ed.), Nowe wyzwania i perspektywy dla wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków 2012.
Surma B., Pedagogika Montessori – podstawy teoretyczne i twórcze inspiracje w praktyce, Palatum, Łódź 2008.
Suświłło M., Inteligencje wielorakie w nowoczesnym kształceniu, Wydawnictwo WUM, Olsztyn 2004.
Śliwerski B., Edukacja alternatywna w Polsce na przykładzie recepcji pedagogiki montessoriańskiej, „Wszystko dla Szkoły”, 2(2000).
Copyright (c) 2015 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
