Składowe procesu diagnozy pedagogicznej i ich postrzeganie przez nauczycieli szkół ogólnodostępnych i integracyjnych – raport z badań (cz. 1)
Abstrakt
Zaprezentowany w artykule proces diagnozy pedagogicznej i jego składowe ukazują go jako jeden z ważniejszych elementów edukacji, ponieważ to od niego między innymi jakość poznania ucznia – jego problemów i potrzeb, indywidualnych uwarunkowań w osiąganiu celów. Postawienie przez nauczyciela trafnej diagnozy jest czynnością złożoną, wymaga wnikliwego gromadzenia informacji, analizy, interpretacji i wnioskowania, zmierzających do zaprojektowania i realizowania działań edukacyjnych dostosowanych do potrzeb i możliwości poznawczych ucznia. Celem badania było poznanie opinii nauczycieli szkół ogólnodostępnych i integracyjnych na temat procesu diagnozy pedagogicznej i jego składowych oraz ich wybranych uwarunkowań. W badaniu posłużono się metodą sondażu diagnostycznego, techniką ankiety. Kwestionariusz ankiety składał się z dwóch części. Część pierwsza kwestionariusza to dwa pytania otwarte dotyczące rozumienia przez badanych nauczycieli idei diagnozy i terapii. Natomiast część druga to pytania zamknięte (skategoryzowane), dotyczące aspektów procesu diagnozy i terapii pedagogicznej. Na potrzeby artykułu przeanalizowano tylko odpowiedzi z części drugiej kwestionariusza odnoszące się do procesu diagnozy i jego składowych. Zaprezentowane badania odnoszą się do ocen procesu diagnozy pedagogicznej z uwzględnieniem jego najważniejszych składowych wyłaniających się z przekonań badanych nauczycieli szkół ogólnodostępnych i integracyjnych pracujących z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W obu badanych grupach istotnymi składowymi procesu diagnozy były wiedza, praktyczne umiejętności, wyciąganie wniosków na podstawie dostępnych danych oraz dostrzeganie sytuacji problemowych z różnych perspektyw. Jednocześnie w przypadku nauczycieli szkół integracyjnych stwierdzono istnienie istotnych statystycznie różnic w odniesieniu do dwóch składowych procesu diagnozy – nauczyciele przedmiotu podkreślali znaczenie wyciągania wniosków na podstawie dostępnych danych, z kolei nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej uznali dostrzeganie sytuacji problemowych z różnych perspektyw – jako najistotniejszych składowych tego procesu.
Bibliografia
Borowicz A. (2017). Adaptacja procesu diagnostycznego, [w:] K. Krakowiak (red.), Diagnoza specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży. Standardy, wytyczne oraz wskazówki do przygotowywania i adaptacji narzędzi diagnostycznych dla dzieci i młodzieży z wybranymi specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnym, Warszawa: ORE.
Cypryańska M., Bedyńska S. (2013). Testy t-Studenta i ich nieparametryczne odpowiedniki, [w:] S. Bedyńska, M. Cypryańska (red.), Statystyczny drogowskaz 1. Podręcznik do wnioskowania statystycznego, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno, s. 159–194.
Czaja-Hudyma I., Muchacka B. (2016). Nauczyciele wczesnej edukacji. Koncepcje. Kształcenie. Wyzwania. Kraków: Petrus.
Czajkowska J., Herda K. (1996). Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Foryś M. (2019). Diagnoza w pracy nauczyciela- terapeuty, [w:] B. Niemierko, M.K. Szmigiel (red.), Znaczenie diagnostyki edukacyjnej dla procesu kształcenia Kraków: Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej, Grupa TOMAMI.
Karbowniczek J. (2003). Organizacja i planowanie pracy pedagogicznej nauczyciela klas I–III w systemie zintegrowanym (część 1), Kielce: Wszechnica Świętokrzyska.
Konieczna A., Konieczna I. (2010). Ocena i wyjaśnianie niepowodzeń edukacyjnych uczniów przez nauczycieli i rodziców, [w:] A. Konieczna (red.), Diagnozowanie potrzeb edukacyjnych dziecka. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Kutrowska B. (2016). Zawodowe kompetencje nauczycielskie w perspektywie biograficznej, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Kyriacou Ch. (1991). Essential Teaching Skills. Oxford: Blackwell.
Lemańska-Lewandowska E. (2009). Kompetencje nauczyciela klas początkowych, [w:] B. Kasacova, M. Cabanova (red.), Učitel’ v preprimárnej a prymárnej edukácii. Teória, výskum, vývoj, Banska Bystrica: Univerzita Mateja Bela, s. 102–116.
Lipińska-Łokś J. (2018). Nauczyciel ucznia z niepełnosprawnością – rozwój kompetencji zawodowych, „Edukacja Ustawiczna Dorosłych”, nr 1, s. 118–130.
Machel H. (1994). Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Rycielski P., Brzezicka A. (2013). Wnioskowanie statystyczne na danych jakościowych. Testy wykorzystujące rozkład chi-kwadrat, [w:] S. Bedyńska, M. Cypryańska (red.), Statystyczny drogowskaz 1. Podręcznik do wnioskowania statystycznego, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno, s. 135–158.
Skałbania B. (2011). Diagnostyka pedagogiczna. Wybrane obszary badawcze i rozwiązania praktyczne. Kraków: Impuls.
Stemplewska-Żakowicz K. (2008). Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna, Gdańsk: GWP.
Stemplewska-Żakowicz K. (2016). Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna, Gdańsk: GWP.
Strykowski W. (2005). Kompetencje współczesnego nauczyciela, „Neodidagmata”, nr 27/28.
Szempruch J. (2006). Kompetencje i zadania nauczyciela w procesie przekształcania szkoły, [w:] B. Muchacka (red.), Szkoła w nauce i praktyce edukacyjnej, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 223–237.
Śliwa S. (2017). Kompetencje profilaktyczne nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej. Opole: Wydawnictwa Centrum Innowacji i Transferu Technogii oraz Rozwoju Kultury Fizycznej Sp. z o.o., Wydawnictwa Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu.
Wysocka E. (2013). Diagnostyka Pedagogiczna. Nowe obszary i rozwiązania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Zaorska M. (2012). Rola i miejsce pedagoga specjalnego w kreowaniu działalności edukacyjno-terapeutycznej. „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika”, t. 28, s. 405.
Copyright (c) 2022 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
