Od wykluczenia do inkluzji. Tożsamościowa literatura audiowizualna młodszego ucznia
Abstrakt
Sytuacja związana z aktualnym czasem pandemii spowodowanej wirusem COVID -19, czas odizolowania, trudnych sytuacji zdrowotnych i niejednokrotnie społecznych, rodzinnych wywołuje ze zwiększoną siłą przemyślenia dotyczące literatury proponowanej uczniom w wieku wczesnoszkolnym oraz możliwości jej lektury na pierwszym etapie zorganizowanego kształcenia. Chodzi o teksty literatury audiowizualnej, wykorzystującej kod nowych mediów i koncentrujące się wokół tematyki związanej z problemem, który w czasie pandemii może być zwielokrotniony. Jest nim dysfunkcja domu rodzinnego, w której mieści się samotność i niezrozumienie najbliższych, potrzeby osoby dotkniętej upośledzeniem umysłowym, a nawet domowa przemoc. Jak dotąd, ministerialnie konstruowane wytyczne dla początkowej komunikacji literackiej nie proponują rozmów z dziećmi zgłębiających przywołane wyżej zagadnienia. Tymczasem literatura definiowana między innymi jako swoiste laboratorium myślowe stoi na stanowisku a contario do urzędniczego. Dodatkowo lektura młodszego ucznia wspólnie z dzisiejszą rzeczywistością upomina się o takie utwory, które za pośrednictwem medialnej poetyki, własnej treści i refleksyjnego nauczyciela pozwoli dziecku dokonać rozpoznania w świecie i jednocześnie uporać się z życiowymi trudami.
Artykuł akcentuje teksty literatury audiowizualnej, tożsamościowej, korzystającej w budowaniu narracji z rozwiązań technologicznych oraz zajmujące się wspomnianą tematyką.
Bibliografia
Archer M.S. (2013). Człowieczeństwo. Problem sprawstwa [Humanity: The problem of agency], Krakow: Nomos.
Bodzioch-Bryła B. (2011). Ku ciału post – ludzkiemu. Poezja polska po 1989 roku wobec nowych mediów i nowej rzeczywistości [Towards the post-human body: Polish poetry after 1989 in the face of new media and new reality], Krakow: WAM.
Cieślikowski J. (1981). Przedmiot, sposoby istnienia i metody badania literatury dla dzieci [The subject, ways of existence, and methods of researching children’s literature], “Prac Literackie,” XXI, pp. 3–34.
Chrząstowska B. (1987). Lektura i poetyka. Zarys problematyki kształtowania pojęć literackich w szkole podstawowej [Reading and poetics: The issues of shaping literary concepts in primary school], Warsaw: School and Pedagogical Publishing House.
Debord G. (1998). Społeczeństwo Spektaklu. Rozważania o społeczeństwie spektaklu [The society of the spectacle (original title: La Société du spectacle)], trans. A. Ptaszkowska, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Delsol C. (2017). Nienawiść do świata. Totalitaryzmy i ponowoczesność [Hatred for the world: Totalitarianism and postmodernity], trans. M. Chojnacki, Warsaw: PAX.
Heinlein S. (2017). Różowe środy albo podróż z ciocią Huldą [Every Wednesday or ‘Let’s just go!’ said Aunt Hulda], trans. T. Ososiński, Warsaw: Dwie Siostry.
Hopfinger M. (2010). Literatura i media. Po 1989 roku [Literature and media: After 1989], Warsaw: Oficyna Naukowa.
Hunter L. (2013). Kurs pisania scenariuszy. Od pomysłu, przez treatment po pierwszą wersję [Screenwriting: The industry’s premier teacher reveals the secrets of the successful screenplay], trans. T . Szafrański, Myślenice: Filmowe.
Kłakówna Z.A. (2016). Język polski. Wykłady z metodyki. Akademicki podręcznik myślenia o zawodzie szkolnego polonisty [Polish classes: Methodology lectures – An academic textbook on the profession of school Polish teacher], Krakow: Impuls.
Kuijer G. (2014). Książka wszystkich rzeczy [The book of everything], trans. J. Jędryas, Warsaw: Dwie Siostry.
Lasota I. (2011). Czytanie i oglądanie z dzieckiem. Wybrane problemy ilustracji we współczesnych książkach dla dzieci [Reading and looking with a child: Selected problems of illustration in contemporary books for children], [in:] M. Nęcka (ed.), Studia de Arte et Educatione VI. Wokół słowa, obrazu i edukacji [On the word, image and education], Krakow: Pedagogical University Scientific Publishing House.
Leszczyński G. (2007). Magiczna biblioteka. Zbójeckie księgi młodego wieku [Magic library: Robber books for young readers], Warsaw: Center for Library, Information, and Documentation Education.
Llosa M.V. (2015). Cywilizacja spektaklu [The civilization of spectacle], trans. M. Szafrańska-Brandt, Krakow: Znak.
MacLuhan M. (2004). Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka [Understanding media: The extensions of man], trans. N. Szucka, Warsaw: WNT.
Manovich L. (2006). Czym jest wizualizacja? [What is visualization?], [in:] P. Sztompka, M. Boguni-Borowska (eds.), Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, [Photosociety: An anthology of essays on visual sociology], Krakow: Znak.
Plisiecki J. (2005). Film i sztuki tradycyjne [Film and traditional arts], Lublin: Maria Curie-Skłodowska University Press.
Płażewski J. (2008). Język filmu [The language of film], Warsaw: Książka i Wiedza.
Postman N. (2002). Zabawić się na śmierć. Dyskurs publiczny w epoce show – businessu [Amusing ourselves to death: Public discourse in the age of show business], trans. L. Niedzielski, Warsaw: Muza.
Pułka L. (2004). Kultura mediów i jej spektakle na tle przemian komunikacji społecznej i literatury popularnej [Media culture and its performances against the background of changes in social communication and popular literature], Wrocław University.
Regiewicz A. (2015). O niemożliwości literatury lokalnej. Przypadek narracji audiowizualnej [About the impossibility of local literature: The case of audiovisual narration], “Rocz- nik Komparatystyczny,” no. 6, pp. 291–312.
Ricoeur P. (1992). Filozofia osoby [Philosophy of a person], trans. M. Frankiewicz, Kra- kow: Scientific Publisher of the Pontifical Academy.
Russin R.U., Downs W.M. (2005). Jak napisać scenariusz filmowy [Screenplay: Writing the Picture], Warsaw: Wojciech Marzec.
Sandbothe M. (2001). Transwersalne światy medialne. Filozoficzne rozważania o Internecie [Transversal media worlds: Philosophical considerations about the Internet], [in:] A. Gwóźdź (ed.), Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów [To see, to think, to be: Media technologies], Krakow: Universitas.
Sławek T. (2020). Jedną z lekcji pandemii jest to, że zaczynamy pytać o to, czym jest „normalność”. http://www.designalive.pl/prof-tadeusz-slawek-jedna-z-lekcji-pandemii-jest-to--ze-zaczynamy-pytac-o-to-czym-jest-normalnosc
Szczęsna E. (2018). Cyfrowa semiopoetyka [Digital semiopoetics], Warsaw: Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences.
Szlendak T. (2004). Supermarketyzacja. Religia i obyczaje seksualne młodzieży w kulturze konsumpcyjnej [Supermarketization: Religion and sexual habits of adolescents in consumer culture], Wroclaw: Wrocław University.
Sztompka P. (2012). Wyobraźnia wizualna i socjologia [Visual imagination and sociology], [in:] P. Sztompka, M. Boguni-Borowska (eds.), Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej, [Photosociety: An anthology of essays on visual sociology], Krakow: Znak.
Twenge J.M. (2019). iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe – i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości, i co to oznacza dla nas wszystkich [iGen: Why kids who grow up online are less rebellious, more tolerant, less happy, and completely unprepared for adulthood – And what this means for all of us], trans. O. Dziedzic, Sopot: Smak Słowa.
Waksmund R. (1985). Wartości literatury dla dzieci i młodzieży w okresie kształtowania się jej modelu [Values of literature for children and adolescents in the period when its model was being developed], [in:] J. Papuzińska, B. Żurakowski (eds.), Wartości literatury dla dzieci i młodzieży [Values of literature for children and adolescents], Warsaw–Poznań: PWN.
Warzocha A. (2019), Sposoby czytania przez młodszych uczniów. Wychowanie do lektury [Ways that young students read: Education towards reading], Częstochowa: Jan Długosz University of Humanities and Life Sciences in Częstochowa.
Wojnar I. (1984). Sztuka jako „podręcznik życia” [Art as a “textbook of life”], Warsaw: Nasza Księgarnia.
Copyright (c) 2020 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
