Perspektywa „dobra dziecka” w badaniach nad dzieciństwem
Abstrakt
Celem artykułu jest zaprezentowanie kategorii dobra dziecka w badaniach nad dzieciństwem. Przedstawiono w nim wyniki eksploracji nad tym zagadnieniem, którą przeprowadzono z perspektywy samego dziecka. Tło tych badań stanowi przegląd współczesnych rozważań nad dzieckiem i dzieciństwem, z zaznaczeniem dominujących w nich perspektyw oraz dyskursów. Do pożądanych współcześnie perspektyw należą badania „z dziećmi”. Pedagodzy podkreślają też koncepcję dziecka jako obywatela, a także wskazują na potrzebę prowadzenia badań w zakresie partycypacji dzieci w procesie budowania demokracji. Dyskurs o dobru dziecka w badaniach nad dzieciństwem został zaprezentowany w nawiązaniu do koncepcji Wendy Stainton Rogers, według której rozpatruje się je przez pryzmat potrzeb, praw i jakości życia dziecka. W dalszej części artykułu przedstawiono rozumienie kategorii dobra dziecka w pedagogice, zaś w ostatniej części zarysowano propozycję badań w zakresie doświadczania jakości życia przez dziecko. Przyjęto, że dobro dziecka z jego osobistej perspektywy jest uchwytne w doświadczeniu indywidualnym. W takim znaczeniu stanowi ono wartość subiektywną i może być analizowane w kontekście poznawczo-przeżyciowej teorii „ja” Seymoura Epsteina.
Bibliografia
Arczewska M., Dobro dziecka jako przedmiot troski społecznej, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2017.
Dereń E., Polański E., Wielki słownik języka polskiego, red. nauk. E. Polański, Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, Kraków 2008.
Epstein S., Wartości z perspektywy poznawczo-przeżyciowej teorii „ja”, [w:] Indywidualne i społeczne wyznaczniki wartościowania, red. J. Reykowski, N. Eisenberg, E. Staub, Zakład Narodowy im. Ossolińskich i Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1990.
Flick U., Projektowanie badania jakościowego, tłum. P. Tomanek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Garbula J.M., Kowalik-Olubińska M., Od wizerunku uniwersalnego dzieciństwa do uznania jego różnorodności, [w:] Pedagogika wczesnej edukacji. Dyskursy, problemy, otwarcia, red. D. Klus-Stańska, D. Bronk, A. Malenda, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2011.
Gawlicz K., Röhrborn B., Edukacja przedszkolna: pytanie o demokrację, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2014.
Jarosz E., Dziecko – aktywny obywatel, [w:] Pedagogika w społeczeństwie – społeczeństwo w pedagogice, red. A. Matysiak-Błaszczyk, E. Włodarczyk, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2016.
Jarosz E., Ochrona dzieci przed krzywdzeniem. Perspektywa globalna i lokalna, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008.
Jenks Ch., Socjologiczne konstrukty dzieciństwa, [w:] Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, tłum. M. Kościelniak, oprac. M.J. Kehily, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
Kehily M.J., Zrozumieć dzieciństwo: Wprowadzenie w kluczowe tematy i zagadnienia, [w:] Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, tłum. M. Kościelniak, oprac. M.J. Kehily, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
Kozak M., Prawo dziecka do edukacji. Założenia pedagogiczno-prawne i bariery realizacyjne, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2013.
Kusztal J., Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.
Kvale S., Prowadzenie wywiadów, tłum. A. Dziuban, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Kwieciński Z., Ekologia pedagogiczna. Reaktywacja?, [w:] Zbigniew Kwieciński Doctor Honoris Causa Universitatis Silesiensis, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014.
Męczkowska-Christiansen A., Dyskursy dzieciństwa a polityka. Pomiędzy wykluczeniem a obywatelskim uczestnictwem, [w:] Pedagogika wczesnej edukacji. Dyskursy, problemy, otwarcia, red. D. Klus-Stańska, D. Bronk, A. Malenda, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2011.
Neckar J., Ujęcia dwusystemowe a nabywanie i funkcjonowanie doświadczenia indywidualnego, [w:] Doświadczenie indywidualne. Szczególny rodzaj poznania i wyróżniona postać pamięci, red. K. Krzyżewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2003.
Prawa dziecka. Dokumenty Organizacji Narodów Zjednoczonych, zbiór i oprac. P.J. Jaros, M. Michalak, Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2015.
Segiet K., Dzieciństwo jako konstrukt socjokulturowy i pedagogiczny, [w:] Pedagogika w społeczeństwie – społeczeństwo w pedagogice, red. A. Matysiak-Błaszczyk, E. Włodarczyk, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2016.
Silverman D., Interpretacja danych jakościowych. Metody analizy rozmowy, tekstu i interakcji, tłum. M. Głowacka-Grajper, J. Ostrowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Silverman D., Prowadzenie badań jakościowych, tłum. J. Ostrowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Smolińska-Theiss B., Dzieciństwo jako status społeczny. Edukacyjne przywileje dzieci klasy średniej, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2014.
Sołtys A., Różne oblicza dobra, [w:] Etyka i dobro, red. D. Probucka, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2015.
Stainton Rogers W., Promocja lepszego dzieciństwa: Konstrukcje troski o dziecko, [w:] Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem, tłum. M. Kościelniak, oprac. M.J. Kehily, Wydawnictwo WAM, Kraków 2008.
Tillman D., Hsu D., Wychowanie w duchu wartości. Wchodzenie w świat 3–7 lat. Program edukacyjny, tłum. R. Zawadzki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 2004.
Twoje prawa (według Konwencji o Prawach Dziecka), Polski Komitet Narodowy UNICEF, Warszawa 2008.
Zwiernik J., Dziecięca codzienność w przestrzeni podwórka, [w:] Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
Copyright (c) 2018 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
