Dziecko w perspektywie antropologii pedagogicznej Janusza Korczaka. Kilka refleksji w kontekście wczesnej edukacji
Abstrakt
Poniższy artykuł jest zaproszeniem do poszukiwania znaczeń jednego z podstawowych pojęć dla współczesnej pedagogiki. Pytanie o rozumienie pojęcia dziecka we współczesnym dyskursie pedagogicznym kieruje analizy autorki w stronę podejścia antropologii pedagogicznej. Wielość stanowisk teoretycznych i metodologicznych w ramach badań prowadzonych nad dzieciństwem tworzy współcześnie swoisty obszar studiów łączących dorobek wielu dyscyplin nauki. Wśród ich stanowisk poszukiwana jest wiedza o dziecku ujmowana z wielu perspektyw badawczych. Analiza tego, kim dziecko jest, staje się zasadnicza, kiedy uświadomimy sobie, że na tym pojęciu ufundowane są teorie i systemy pedagogiczne, a także konkretne podejścia metodologiczne i dydaktyka wczesnej edukacji. To pojęcie buduje konkretne podejścia do dziecka i dzieciństwa, a zmiany jego znaczeń odpowiadają za zmiany paradygmatyczne w wychowaniu i w dydaktyce. Autorka podejmuje próbę dookreślenia i zarysowania kategorii dziecka na tle antropologii człowieka, by w konsekwencji dojść do Korczakowskiej koncepcji dziecka i dzieciństwa i ukazać jej implikacje dla wczesnej edukacji. Koncepcja dziecka odczytana z dzieł Janusza Korczaka wytacza nowe przestrzenie interpretacyjne oraz metodyczne. W aspekcie metodologicznym artykuł ma charakter komunikatu z jakościowych badań pedagogicznych.
Bibliografia
Ablewicz, K. (2003). Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej. Studium sytuacji wychowawczej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Corsaro, W.A. (1997). The sociology of childhood. Pine Forge Press/Sage Publications
Dawid, J.W. (1961 [1887]). Zasób umysłowy dziecka. Przyczynek do psychologii doświadczalnej. W: Dawid J.W., Pisma pedagogiczne, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Fink, A.G. (2019). Conducting research literature reviews: From the Internet to paper. Sage Publications.
Hegel, G.W.F. (1963). Fenomenologia ducha (A. Landman, tłum.). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jacyno, M. i Szulżycka, A. (1999). Dzieciństwo. Doświadczenie bez świata. Oficyna Naukowa.
Kehily, M.J. (2008). Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem (M. Kościelniak, tłum.). Wydawnictwo WAM.
Korczak, J. (1987). Myśli. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Korczak, J. (2017). Teoria a praktyka. Artykuły pedagogiczne (191.3-1939) (S. Bergman i E. Świderska, tłum.). Instytut Badań Literackich PAN.
Koursoumba, L.L. (2013). Janusz Korczak i Konwencja o prawach dziecka. W: B. Smolińska-Theiss (red.), Rok Janusza Korczaka 2012. Nie ma dzieci – są ludzie, (s. 54–61). Biuro Rzecznika Praw Dziecka.
Kozak, M. (2013). Prawo dziecka do edukacji. Założenia pedagogiczno-prawne i bariery realizacyjne. Biuro Rzecznika Praw Dziecka.
Kusztal, J. (2018). Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Matthews, B. (2006). A Philosophy of Childhood. The Poynter Center for the Study of Ethics and American Institutions – Indiana University.
Rogers, W.S. (2008). Promocja lepszego dzieciństwa: konstrukcje troski o dziecko. W: M.J. Kehily, Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem. Wydawnictwo WAM.
Smolińska-Theiss, B. (2010). Rozwój badań nad dzieciństwem – przełomy i przejścia. Chowanna, 1, 13–26.
Smolińska-Theiss, B. (2014). Korczakowskie narracje pedagogiczne. Oficyna Wydawnicza Impuls.
Szczepska-Pustkowska, M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia. Casus władzy (i demokracji). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Śliwerski, B. (1992). Przekraczanie granic wychowania. Od „pedagogiki dziecka” do antypedagogiki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Śliwerski, B. (2007). Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Copyright (c) 2024 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
