Nauczyciel wobec dziecka z mutyzmem wybiórczym w wieku wczesnoszkolnym – wytyczne do postępowania
Abstrakt
Mutyzm wybiórczy (SM) jest rozpoznawany u coraz większej grupy dzieci. Jego istotą jest brak komunikowania się werbalnego, przy jednoczesnym wykluczeniu anatomicznego uszkodzenia narządów mowy. Dla jednostki z mutyzmem rozpoczęcie nauki oraz edukacja w klasie I szkoły podstawowej to duże wyzwanie. Artykuł prezentuje przyczyny i objawy mutyzmu. Przedstawia także przebieg diagnozy oraz metody terapii dzieci obarczonych SM. Konkretne objawy mutyzmu wybiórczego oraz sposób funkcjonowania jednostek na niego cierpiących ukazano w oparciu o przypadki dwojga uczniów klas I-III szkoły podstawowej. Sprecyzowanie wytycznych dla nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, którzy w swojej klasie mogą spotkać ucznia z mutyzmem wybiórczym stanowi istotny element tekstu. Brak wiedzy u wychowawcy na temat dziecięcego milczenia może przyczynić się do nieświadomego pogłębienia zaburzenia u podopiecznego. Właściwa postawa wobec dziecka z mutyzmem, stopniowanie wymagań, stworzenie przyjaznej atmosfery w klasie oraz zadbanie o pozytywne nastawienie rówieśników do mutystycznego kolegi to tylko niektóre z wytycznych, jakie pojawiają się w tekście. Nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej jawi się tu także w roli łącznika pomiędzy logopedą a pozostałymi pracownikami szkoły.
Bibliografia
Bergman RL., Gonzalez A., Piacentini J., Keller ML. (2013). Integrated behavior therapy for selective mutism: A randomized controlled pilot study. „Behavior research and therapy”, 51 (10), s. 680-689.
Bilikiewicz A. (red.). (2007). Psychiatria: podręcznik dla studentów medycyny, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Bourne J.E. (2011). Lęk i fobia. Praktyczny podręcznik dla osób z zaburzeniami lękowymi, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bystrzanowska M. (2017). Mutyzm wybiórczy – poradnik dla rodziców, nauczycieli i specjalistów, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Bystrzanowska M. (2018). Terapia logopedyczna dziecka z mutyzmem wybiórczym. Opis i analiza przypadku, [w:] A. Myszka, K. Bieńkowska (red.), Głos – Język – Komunikacja. W obliczu emocji, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 101-115.
Cabała M., Leśniak-Stępień A., Szot R., Szyszka K. (2016). Mutyzm wybiórczy. Trzy spojrzenia, Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Gałecki P., Święcicki Ł. (2015). Kryteria diagnostyczne z DSM-5, tłum. P.S. Krawczyk, Wrocław: Wydawnictwo Edra Urban & Partner.
Grzesiak-Witek D., Sobolewski P., Witek P. (2021). Dysfunkcje mowy i zaburzenia funkcjonowania społecznego w chorobach psychicznych, Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach (w druku).
Grzesiak-Witek D. (2015). „The piano which speaks” – causes and therapy of child mutism. „Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych”, t. 21, nr 2, s. 85-94.
Herzyk A. (1992). Afazja i mutyzm dziecięcy: wybrane zagadnienia diagnozy i terapii, Lublin: Wydawnictwo Polskiej Fundacji Zaburzeń Mowy.
Janik I. (2012). Mutyzm dziecięcy, [w:] J. Skibska, D. Larysz (red.), Neurologopedia w teorii i praktyce. Wybrane zagadnienia diagnozy i terapii dziecka, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Naukowe Akademii Techniczno-Humanistycznej, s. 79-94.
Jonhson M., Wintgens A. (2016). The Selective Mutism Resurce Manual, second edition, UK: Speechmark.
Jóźwiak S., Michałowicz R. (2001). Neurologia dziecięca w praktyce, Lublin: Wydawnictwo Bifolium.
Kokoszka A. (2009). Wprowadzenie do terapii poznawczo-behawioralnej, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kopp S., Gillberg C. (1997). Selective mutism: A population - based study: A research note, „Journal of Child Psychology and Psychiatry”, nr 38(2), s. 257–262.
Ostergaard K.R. (2018). Treatment of selective mutism based on cognitive behavioural therapy, psychopharmacology and combination therapy - a systematic review, „Nordic Journal of Psychiatry”, 72 (4), s. 240-250.
Pastuszek-Lipińska B. E., Brzostek A., Kamińska-Kolarz B. (2013). Melodic Intonation Therapy –terapia wspierająca leczenie selektywnego mutyzmu – opis przypadku, „Neuropsychiatria i Neuropsychologia”, nr 8(2), s. 77-83.
Pionek Stone B., Kratochwill T., Sladezcek I., Serlin R.C. (2002). Treatment of selective mutism: A best-evidence synthesis, „School Psychology Quarterly”, nr 17(2), s. 168–190.
Popek L. (2005). Zaburzenia funkcjonowania społecznego rozpoczynające się w dzieciństwie lub wieku młodzieńczym, [w:] I. Namysłowska (red.), Psychiatria dzieci i młodzieży, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, s. 139-50.
Rogowska A. (2020). Praca i rola koordynatora w terapii mutyzmu wybiórczego, „Forum Logopedy”, nr 40 https://forumlogopedy.pl/artykul/praca-i-rola-koordynatora-w-terapii-mutyzmu-wybiorczego [dostęp: 30.08.2021].
Rozenek E.B., Orlof W., Nowicka Z.M., Wilczyńska K., Waszkiewicz N. (2020). Mutyzm wybiórczy – opis zaburzenia i etiologia: czy wybiórczy brak mowy jest zaledwie wierzchołkiem góry lodowej?, „Psychiatria Polska”, nr 54(2), s. 333-349.
Sajewicz-Radke U. (2016). Skale objawowe zaburzeń lękowych, Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
Skoczek A. (2017a). Mutyzm. Zagadnienia teorii i praktyki, Kraków: Wydawnictwo WAM.
Skoczek A. (2017b). Przyczynek w sprawie etiologii mutyzmu, „Neurolingwistyka Praktyczna”, nr 3, s. 31–46.
Smith-Schrandt H.L, Ellington E. (2018). Unable to speak: Selective mutism in youth, „Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services”, nr 56(2), s. 14–18.
Tarkowski Z. (2017). Mutyzm psychogenny, [w:] Z. Tarkowski (red.), Patologia mowy, Gdańsk: Harmonia.
Urbaniuk J. (2008). Dziecko z mutyzmem wybiórczym, [w:] B. Winczura i A. Stawarski (red.), Dzieci chore, niepełnosprawne i z utrudnieniami w rozwoju, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 455-470.
Walczykowska K. (2006). Mutyzm wybiórczy w praktyce pedagogicznej, „Edukacja i Dialog”, nr 3, s. 40-43.
Copyright (c) 2021 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
