Dziecko – uczeń i jego potrzeby - z perspektywy nauczycielek szkół podstawowych i pedagogią Janusza Korczaka w tle
Abstrakt
Głównym celem artykułu jest ukazanie postrzegania dzieci - uczniów i ich potrzeb przez nauczycielki szkół podstawowych. Problemem badawczym jest pytanie dotyczące ujawnionego w świetle nauczycielskich narracji postrzegania dziecka – ucznia i jego potrzeb. Materiał badawczy zgromadzono drogą wywiadów swobodnych o charakterze jakościowym. Wywód rozpoczęto przedstawieniem wybranych ustaleń teoretycznych Janusza Korczaka. W dalszej kolejności ukazano postrzeganie dziecka – ucznia i jego potrzeb przez badane nauczycielki. Analizy wypowiedzi badanych nauczycielek ujawniły, że postrzegają one dzieci - uczniów jako obiekty do formowania i podtrzymują hierarchicznych układ nauczyciel – uczeń. Realizując potrzebę ciągłej kontroli, zewnętrznego stymulowania i ograniczając swobodę swoich podopiecznych, pozostają z dala od demokratycznej i rozwojowej wizji oddziaływań szkolnych oraz od korczakowskiego systemu antyautorytarnych oddziaływań. Mając na uwadze potrzebę praktyk nauczycielskich zgodnych z ideami humanizmu oraz poglądami Janusza Korczaka, warto w kształceniu nauczycieli (w trakcie studiów) i ich dokształcaniu (na kursach itp.) upowszechnić i zintensyfikować dbałość o rozwój ich osobowości, wspieranie samowiedzy, świadomości posiadanych doświadczeń i wzorców oraz konstruowanych na ich podstawie działań. W dalszej kolejności wzmacniać ich zdolności do przemyśliwania, projektowania i działania zgodnego ze współczesną myślą pedagogiczną zorientowaną na dziecko jako osobę aktywnie angażującą się w świat.
Bibliografia
Babbie, E. (2008). Podstawy badań społecznych (W. Betkiewicz, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Babicka-Wirkus, A. i Groenwald, M. (2018). Głos dziecka w przedszkolu – między swobodą wypowiedzi a milczeniem. Problemy Wczesnej Edukacji, 40(1), 95–104.
Bauman, Z. (1995). Wieloznaczność nowoczesna, nowoczesność wieloznaczna (J. Bauman, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bińczycka, J. (2009). Spotkanie z Korczakiem. Olsztyńska Szkoła Wyższa im. Józefa Rusieckiego.
Charmaz, K. (2009). Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dahlberg, G., Moss, P. i Pence, A. (2013). Poza dyskursem jakości w instytucjach wczesnej edukacji i opieki (K. Gawlicz, tłum). Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Gibbs, G. (2011). Analiza danych jakościowych (M. Brzozowska-Brywczyńska, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hammersley, M. i Atkinson, P. (2000). Metody badań terenowych (S. Dymczyk, tłum). Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Jarosz, E. (2013). O potrzebie demokratyzowanie polskiej szkoły. Czas na krok następny – podmiotowość i współudział dzieci w edukacji. Studia Edukacyjne, 29, 49–60. https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/7300e3e1-9cbe-416e-a6b3-6e7dddde00da/content
Konecki, K. (2000). Studia z metodologii badań. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kopciewicz, L. (2009). Fenomenografia jako metoda badań kultury w jej wymiarze codziennym. Pedagogika Kultury, 5, 105–116.
Korczak, J. (1957). Prawo dziecka do szacunku. W: J. Korczak, Wybór pism pedagogicznych. T. 1. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Korczak, J. (1958a). Momenty wychowawcze. W: J. Korczak, Wybór pism. T. 3. Nasza Księgarnia.
Korczak, J. (1958b). Samotność dziecka. W: J. Korczak, Wybór pism. T. 4. Nasza Księgarnia.
Korczak, J. (1978). Jak kochać dziecko. W: J. Korczak, Pisma wybrane. T. 1. Nasza Księgarnia.
Korczak, J. (1984). Prawo dziecka do szacunku. W: J. Korczak, Pisma wybrane. T. 2. Nasza Księgarnia.
Korczak, J. (1993). Jak kochać dziecko. Momenty wychowawcze. Prawo dziecka do szacunku. Oficyna Wydawnicza Latona.
Korczak, J. (2002). Jak kochać dziecko. Prawo dziecka do szacunku. Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Korczak, J. (2013). Jak kochać dziecko. Internat. Kolonie letnie. Do sierot. Instytut Książki.
Liebel, M. (2017). Janusz Korczak i prawa dziecka jako zdolność sprawcza. W: M. Liebel i U. Markowska-Manista: Prawa dziecka w kontekście międzykulturowości. Janusz Korczak na nowo odczytany (s. 54–67). Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej.
McLaren, P. (1999). Schooling as a ritual performance: Toward political economy of educational symbols and gestures. Rowman & Littlefield.
Quortrup J., (1993). Soziale Definition der Kindheit. W: M. Markewka, B. Nauck (red.), Handbuch der Kindheitsforschung (s. 109–124). Luchterhand.
Smolińska Theiss, B. (2010). Rozwój badań nad dzieciństwem — przełomy i przejścia. Chowanna, 1, 13–26.
Stainton Rogers, W. (2008). Promocja lepszego dzieciństwa: konstrukcje troski o dziecko (M. Kościelniak, tłum.). W: M.J. Kehily (red.), Wprowadzenie do badań nad dzieciństwem (s. 173–197). Wydawnictwo WAM.
Szczepska-Pustkowska, M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia. Casus władzy (i demokracji). Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Śliwerski, B. (2007). Pedagogika dziecka. Studium pajdocentryzmu. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Waloszek, D. (2009). Sytuacyjne wspieranie dzieci w doświadczaniu świata. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Waloszek, D. (2015). Nauczyciel w dzieciństwie człowieka. Doświadczenie – kompetencja – refleksyjność. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Znaniecki, F. (2008). Metoda socjologiczna (E. Hałas, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Copyright (c) 2024 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
