Podstawa programowa wychowania przedszkolnego jako wyraz oczekiwań MEN wobec dzieci i nauczycieli. Głos w sprawie reformy oświaty w Polsce
Abstrakt
Jednym z narzędzi reform oświatowych są zmiany dokonywane w dokumentach programowych, wynikające z ponownego (do)określania przez władze oświatowe obrazu podmiotów edukacji: dzieci/uczniów, rodziców, nauczycieli. Podjęte w artykule rozważania dotyczą formalnych oczekiwań wobec edukacji dzieci w wieku przedszkolnym, określanych w polskich aktach urzędowych w trakcie kolejnych reform oświaty. Zamierzeniem naszym jest głos w dyskusji, toczącej się obecnie w związku z wprowadzaną reformą w polskim systemie oświaty. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na wybrane, negatywne mechanizmy funkcjonowania edukacji w Polsce, co czynimy na przykładzie sposobu wprowadzania podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Wybór pola problemowego podyktowany został kilkoma czynnikami. Przede wszystkim, jak wynika z przedstawionej analizy literaturowej, wychowanie przedszkolne jest najczęściej pomijanym etapem edukacji przy okazji dyskusji dotyczących kolejnych reform oświatowych w Polsce. Ponadto zauważamy, że permanentność zmian w polskim prawie oświatowym nasila koncentrację na dydaktycznej funkcji edukacji przedszkolnej, odwracając uwagę od znaczenia aktywności społecznej dziecka odnajdującego swoje miejsce w środowisku i w kulturze. Z tego względu w artykule poszukujemy odpowiedzi na pytanie o zasadność zmian wprowadzanych w programowych założeniach edukacji dzieci w wieku przedszkolnym.
Bibliografia
Andrzejewski M., Budajczak M., Uwarunkowania prawne edukacji elementarnej, [w:] Małe dziecko w Polsce: raport o sytuacji edukacji elementarnej, red. T. Szlendak, Fundacja Rozwoju Dzieci im. J.A. Komeńskiego, Warszawa 2006, http://dladzieci.3e.pl/repository/RK_caENoEAZl.pdf (dostęp:15. 06. 2015).
Bauman Z., Edukacja: Wobec, wbrew i na rzecz ponowoczesności, [w:] Wychowanie. Pojęcia, procesy, konteksty, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2007.
Blumsztajn A., Szlendak T., Jakość kapitału ludzkiego i wyrównywanie szans edukacyjnych. Wprowadzenie do raportu, [w:] Małe dziecko w Polsce: raport o sytuacji edukacji elementarnej, red. T. Szlendak, Fundacja Rozwoju Dzieci im. J.A. Komeńskiego, Warszawa 2006, s. 28-33, http://dladzieci.3e.pl/repository/RK_caENoEAZl.pdf (dostęp: 15. 06. 2015).
Bobrowska-Nowak W., Historia wychowania przedszkolnego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978.
Brańska E. Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego, „Wychowanie w Przedszkolu” (1999)7.
Brańska E., Jakie programy w edukacji przedszkolnej? „Wychowanie w Przedszkolu” (2009)8.
Czerepaniak-Walczak M., Emancypacja w codzienności i przez codzienność. Egzemplifikacje edukacyjne, [w:] Wychowanie. Pojęcia, procesy, konteksty, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2007.
Czyżewski M., Dunin K., Seppospolita Polska (zamiast posłowia), [w:] Cudze problemy. O ważności tego, co nieważne. Analiza dyskursu publicznego w Polsce, red. M. Czyżewski, K. Dunin, A. Piotrowski, WAiP, Warszawa 2010.
Dudzikowa M., Wprowadzenie, [w:] Oblicza kapitału społecznego uniwersytetu. Diagnoza, interpretacje, konteksty, red. M. Dudzikowa, R. Wawrzyniak-Beszterda, S. Jaskulska, M. Marciniak, E. Bochno, I. Bochno, K. Knasiecka-Falbierska, Impuls, Kraków 2013.
Dudzikowa M., Knasiecka-Falbierska K. (red.), Sprawcy i/lub ofiary działań pozornych w edukacji szkolnej, Impuls, Kraków 2013.
Fullan M., The new meaning of educational change, Teachers College, Columbia University, New York, London 2007.
Garrouste Ch., 100 Years of Educational Reforms in Europe: a contextual database. Publications Office of the European Union, Luxembourg 2010, http://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/JRC57357/reqno_jrc57357.pdf (dostęp: 10.01.2017).
Grochowalska M., Przekonania nauczycieli na temat sposobów działania w zmieniającej się edukacji wczesnoszkolnej, „Studia Pedagogiczne” LXIV(2011).
Hopkins D., Ainscow M., West M., Sens zmian edukacyjnych, [w:] Współczesne tendencje w kierowaniu zmianą edukacyjną, red. D. Ekier-Grabowska, Wyd. Program TERM, Radom 1999.
Inny słownik języka polskiego PWN, [T. 1], A – Ó, red. M. Bańko, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Jakubiak K., Początki polskiej pedagogiki przedszkolnej, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce”, 38(2015)4, DOI: 10.14632/eetp.38.6.art_pdf.
Kielar-Turska M., Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny, [w:] Psychologia rozwoju człowieka. T. 2, red. B. Harwas-Napierała i J. Trempała, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Konarzewski K., Podstawa programowa ponad podziałami, „Dyrektor Szkoły” (2005)3.
Klus-Stańska, Dezintegracja tożsamości wiedzy jako proces i efekt edukacji wczesnoszkolnej, [w:] (Anty)edukacja wczesnoszkolna, red. D. Klus-Stańska, Impuls, Warszawa 2015.
Kopińska V., Solarczyk-Szwec H., Edukacja dla wspólnoty? Krytyczna analiza podstaw programowych kształcenia ogólnego, „Forum Oświatowe” (2016)1.
Kuiper, W., Berkvens, J. (red.), Balancing curriculum regulation and freedom cross Europe. CIDREE Yearbook, Enschede, SLO, the Netherlands 2013. http://www.slo.nl/downloads/documenten/balancing-curriculum-regulation-and-freedom-across-europe.pdf/ (dostęp: 10.01.2017).
Kwieciński, Z. Zmiany w edukacji: próba bilansu dwóch dekad, [w:] Polska początku XXI wieku: przemiany kulturowe i cywilizacyjne, red. K. Frysztacki, P. Sztompka, PAN Warszawska Drukarnia Naukowa, Warszawa 2012.
Raport o stanie oświaty w PRL. Komitet ekspertów dla opracowania raportu o stanie oświaty w PRL, Warszawa 1973.
Bobrowska-Nowak W., Historia wychowania przedszkolnego, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978.
Sajdera J., Umiejętności społeczne dziecka obiektem diagnozy przedszkolnej, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 33(2014)3, DOI: 10.14632/eetp_33.3.
Sztompka P., Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków 2012.
Szyling G, „Językiem wymagań”. Uwagi na marginesie nowej podstawy programowej edukacji wcze-snoszkolnej. „Problemy Wczesnej Edukacji” 2009, numer specjalny.
Tobin T., Hsueh Y., Karasawa, M., Preschool in Three Cultures Revisited: China, Japan, and the United States, The University of Chicago Press, Chicago 2009.
Waloszek D., Reforma edukacji dzieci – czyli krajobraz we mgle, „Problemy Wczesnej Edukacji” V(2009).
Zybertowicz A., Stankiewicz P., Sokołowicz W., Polityka państwa a edukacja małych dzieci, [w:] Małe dziecko w Polsce: raport o sytuacji edukacji elementarnej, red. T. Szlendak, Fundacja Rozwoju Dzieci im. J.A. Komeńskiego, Warszawa 2006, http://dladzieci.3e.pl/repository/RK_caENoEAZl.pdf (dostęp: 15.06.2015).
http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//501/12293659/12403169/12403170/dokument265865.pdf (dostęp: 27. 02. 2017).
Program wychowania w przedszkolu, wprowadzony decyzją Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 11 maja 1973 r. (nr KO-410-3/73) - wydanie broszurowe.
Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej. http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12293659/katalog/12403169#12403169, (dostęp: 10. 01.2017).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 grudnia 1999 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego. Załącznik nr 1 (Dz.U. 2000 nr 2 poz. 18), http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20000020018 (dostęp: 14.01.2017).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 czerwca 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Dziennik Ustaw 2016, poz. 895, http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20160000895 (dostęp: 10.10.2016).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14.02.2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, Załącznik 1, MEN, http://legislacja.rcl.gov.pl/docs//501/12293659/12403198/dokument274502.pdf, (dostęp: 22.02.2017).
Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 13 października 1973 r. w sprawie systemu edukacji narodowej, http://monitorpolski.gov.pl/MP/1973/s/44/260/1 (dostęp: 14.01.2017)
Zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 kwietnia 1992 w sprawie minimum programowego wychowania przedszkolnego oraz zestawu dopuszczonych do użytku programów wychowania przedszkolnego. (Dz. U. nr 95, poz. 425 i z 1992 r. nr 26, poz 113).
Copyright (c) 2017 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
