Dlaczego w przedszkolach Montessori dzieci pracują, a nie bawią się?
Abstrakt
Zabawa i praca są, obok nauki, dwiema podstawowymi formami działalności ludzkiej. Zabawa jest nie tylko podstawową formą aktywności małego dziecka, ale też organizacji procesu wychowawczego w przedszkolu. Dlatego celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, dlaczego Maria Montessori nazywa działalność dziecka pracą, a nie zabawą. Wyjaśnienie tego zagadnienia jest realizowane w dwóch etapach. Pierwszy to przegląd literatury, na podstawie której sformułowano najważniejsze kwestie współczesnego rozumienia pojęć zabawy i pracy. Drugi to analiza poglądów M. Montessori i porównanie ich z założeniami dotyczącymi zabawy i pracy. Praca dziecka według M. Montessori prowadzi do jego samodzielności, pozwala na budowanie więzi z innymi oraz na odkrywanie i nadawanie sensu swojemu działaniu, jak i przedmiotom znajdującym się w najbliższym otoczeniu. Intencją M. Montessori było dowartościowanie działania dziecka, które sprzyja holistycznemu i integralnemu rozwojowi. Jej poglądy można uznać za zbieżne ze współczesnymi koncepcjami edukacji dziecka, stawiającymi na podmiotowość. Włoszka tworzy odpowiednio przygotowane otoczenie do tego, by dziecko mogło dokonywać wyboru własnej aktywności, która została nazwana pracą.
Bibliografia
Arendt H., Kondycja ludzka, tłum. A. Łagodzka, Wydawnictwo Fundacja ALETHEIA, Warszawa 2000.
Bednarczuk B., Osobowość autorska absolwentów klas Montessori w perspektywie doświadczeń i celów życiowych, „Impuls”, Kraków 2016.
Bogaj A., Człowiek w środowisku pracy, [w:] Pedagogika pracy, red. S.M. Kwiatkowski, A. Bogaj, B. Baraniak, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
Brzezińska A., Aktywność zabawowa i jej znaczenie dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym, [w:] Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej, red. A. Brzezińska, M. Burtowy, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1992.
Claparéde E., Psychologia dziecka i pedagogika eksperymentalna, Nasza Księgarnia, Warszawa 1936.
Dmochowska H., Rozważania o podmiotowości dziecka, [w:] Dojrzałość szkolna dzieci a ich gotowość do nauki, red. L. Wiatrowska, H. Dmochowska, „Impuls”, Kraków 2013.
Dudzińska I., Lipina S., Wlaźnik K., Metodyka wychowania w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1978.
Duraj-Nowakowa K., Metodologiczne przesłanie problemu funkcji zabaw w edukacji, [w:] Funkcje zabaw w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej, red. K. Duraj-Nowakowa, B. Muchacka, Wyd. Nauk. WSP, Kraków 1998.
Hessen S., Podstawy pedagogiki, Wyd. „Żak”, Warszawa 1997.
Huizinga J., Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, tłum. M. Kurecka, W. Wirpsza, PWN, Warszawa 1985.
Hurlock E., Rozwój dziecka, tłum. B. Hornowski, K. Lewandowska, B. Rosemann, PWN, Warszawa 1985.
Jedynak S. (red.), Mały słownik etyczny, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 1994.
Kapica G., Zabawa. Jest w niej ukryty skarb. Aktualne konteksty edukacyjne, [w:] Edukacja przedszkolna w teorii i praktyce, red. S. Włoch, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2006.
Karbowniczek J., Kwaśniewska M., Surma B., Podstawy pedagogiki przedszkolnej z metodyką, Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków 2013.
Kielar-Turska M., Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata, WSiP, Warszawa 1992.
Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Wyd. Salezjańskie, Warszawa 1993.
Kwiatkowski S. M., Pedagogika pracy jako subdyscyplina pedagogiczna, [w:] Pedagogika pracy, red. S.M. Kwiatkowski, A. Bogaj, B. Baraniak, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
Montessori M., Educazione e pace, Ed. ONM, Roma 2004.
Montessori M., La mente del bambino, Garzanti, Milano 1992.
Montessori M., Manuale di pedagogia scientifica, Morano Editore, Neapoli 1935.
Montessori M., Odkrycie dziecka, tłum. A. Pluta, Palatum, Łódź 2014.
Montessori M.. L’amoroso lavoro, [w:] Maria Montessori. Il metodo del bambino a la formazione dell’uomo. Scritti e decumenti inediti e rari, red. A. Schocchera, Ed. ONM, Roma 2002.
Okoń W., Zabawa a rzeczywistość, WSiP, Warszawa 1987.
Olechnicki K., Załęcki P., Słownik socjologiczny, Graffiti BC, Toruń 1997.
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego, Dz. U. z dnia 15 stycznia 2009 r. nr 4, poz. 17.
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego, Dz. U. z dnia 24 lutego 2017 r., poz. 356.
Przetacznik-Gierowska M., Zmiany rozwojowe aktywności i działalności jednostki, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, PWN, Warszawa 2000.
Raczkowscy J. i B., Praca w wychowaniu dzieci i młodzieży, WSiP, Warszawa 1990.
Scocchera A., Maria Montessori una storia per il nostro tempo, Ed. ONM, Roma 1997.
Sikorska I., Odporność psychiczna w okresie dzieciństwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016.
Sikorska I., Osmańska I., Czy montessoriański przedszkolak stanie się kreatywnym nastolatkiem? Doświadczenia średniego dzieciństwa a postawa twórcza adolescentów, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 2013, nr 30/4.
Solak A., Wychowanie chrześcijańskie i praca ludzka, Wyd. UKSW, Warszawa 2004.
Stachowski R., Praca, procesy poznawcze i systemy semiotyczne, „Człowiek i społeczeństwo. Zagadnienia pracy ludzkiej” 1984, t. I.
Surma B, Aktualne konteksty wychowania przez pracę i do pracy w pedagogice przedszkolnej, „Studia z Teorii Wychowania” 2014, tom V, nr 9/2.
Surma B. (red.), Pedagogika Marii Montessori w Polsce i na świecie, Palatum–Ignatianum, Łódź–Kraków 2009.
Surma B., Edukacja językowa w koncepcji pedagogicznej Marii Montessori, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 2012, nr 23/1.
Surma B., Gotowość szkolna do uczenia się matematyki dzieci sześcioletnich w przedszkolu Montessori – raport z badań, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce” 2013, nr 28/2.
Surma B., Koncepcja wychowania dziecka w myśli pedagogicznej Sofii Cavalletti (1917-2011). Geneza, założenia teoretyczne i recepcja, Akademia Ignatianum w Krakowie, Kraków 2017.
Surma B., Pedagogika Montessori – podstawy teoretyczne i twórcze inspiracje w praktyce, Palatum, Łódź 2008.
Surma B., Teoretyczne założenia kształtowania postawy twórczej dzieci w wieku przedszkolnym, „Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 2012, nr 26/4.
Trabalzini P., Domy Dziecięce – wolność i pokój jako środek i cel wychowania, [w:] Pedagogika Marii Montessori w Polsce i na świecie, red. B. Surma, Palatum-Ignatianum, Łódź–Kraków 2009.
Uliński M., Praca, [w:] Słownik filozoficzny, red. J. Hartman, Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2004.
Uszyńska-Jarmoc J., Twórcza aktywność dziecka. Teoria – rzeczywistość – perspektywy rozwoju, Wyd. „Trans Humana”, Białystok 2003.
Waloszek D., Pedagogika przedszkolna. Metamorfoza statusu i przedmiotu badań, Wyd. Nauk. AP, Kraków 2006.
Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Wyd. Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2000.
Copyright (c) 2018 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
