Człowiek upodmiotowiony. Właściwości osobowości autorskiej absolwentów klas Montessori. Raport z badań

Słowa kluczowe: pedagogika Marii Montessori, absolwenci klas Montessori, osobowość autorska, struktura osobowości autorskiej

Abstrakt

Artykuł prezentuje badania nad poziomem rozwoju tzw. osobowości autorskiej, przeprowadzone w latach 2013–2016 na próbie 69 absolwentów szkoły Montessori w Lublinie, w wieku 16–21 lat. Do zebrania danych empirycznych posłużył opracowany przez K. Obuchowskiego kwestionariusz POA, mierzący trzy zasadnicze wymiary osobowości: podmiotowość, bycie sobą i indywidualne standardy waluacyjne. Wyniki przeprowadzonych badań pozwalają stwierdzić, że niemal wszyscy badani absolwenci szkoły Montessori rozwinęli w sobie właściwości autorskie na poziomie optymalnym. Średnie wyniki trzech głównych wymiarów osobowości autorskiej: podmiotowość, bycie osobą i ustosunkowanie są istotnie wyższe od średniej teoretycznej skali, co pozwala wnioskować o wysokim poziomie wszystkich obszarów osobowości autorskiej oraz o współwystępowaniu wspomnianych właściwości. Otrzymane wielkości średnich w zakresie 14 kategorii różnicowych osobowości autorskiej są istotnie wyższe od średniej teoretycznej skali i informują o wysokim poziomie ukształtowania wszystkich cech osobowości autorskiej. Nie odnotowano zróżnicowania profilu własności osobowości autorskiej ze względu na płeć i wiek indagowanych absolwentów. Zgodnie z obserwacjami K. Obuchowskiego, badane osoby uświadamiają sobie swoje potrzeby i potrafią się do nich zdystansować, rozwijają się, kierując sensem swojego istnienia, pozytywnie oceniają siebie, swoje cele oraz świat wokół siebie. Zdolność generowania przez badanych zestawu racji leżących u podstaw najsilniej odczuwanego podmiotowego standardu waluacji (ustosunkowanie), oznacza nie tylko opanowanie i dominację operacji abstrakcyjnych, które warunkują świadome tworzenie prywatnej wiedzy, uniezależniają od kontroli konkretnego doświadczenia, stwarzają szansę skutecznego działania na długi dystans, umożliwiają podejmowanie odpowiedzialnych wyborów.

Biogram autora

Beata Zuzanna Bednarczuk, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Wydział pedagogiki i Psychologii
W ciągu swojej pracy naukowo-dydaktycznej zdobyłam gruntowne kompetencje do popula­ryzacji pedagogiki Marii Montessori. Odbyłam dwuletnie studia w zakresie wspomnianej koncepcji zorganizowane przez Hogeschool Gelderland i Katholieke Pedagogische Hogeschool w Arnhem-Nijmegen oraz przez Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Po pomyślnym złożeniu egzaminu uzyskałam uprawnienia do pracy metodą Montessori oraz kształcenia jej adeptów. Zaangażowałam się aktywnie w prace nad popularyzacją metody. Stale podnosiłam kwalifikacje w charakteryzowanym obszarze. Od 1996 roku jest członkiem Polskiego Stowarzyszenia Montessori, a od 2003 roku europejskiego stowarzyszenia Montessori Europe. Uczestniczyłam w licznych seminariach i szkoleniach organizowanych przez PSM oraz Montessori Europe. Moje główne zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień związanych z organizacją procesu uczenia się oraz funkcjonowaniem dziecka w placówce prowadzonej według zasad pedagogiki Marii Montessori.

Bibliografia

Bednarczuk B., Doświadczanie uczenia się w relacjach absolwentów klas Montessori – (przed)wstępne rozpoznanie, [w:] Edukacja alternatywna w XXI wieku, red. Z. Melosik, B. Śliwerski, OW Impuls, Kraków 2010.

Bednarczuk B., Atmosfera uczenia się w opiniach uczniów klas Montessori. [w:] Wychowawcza rola szkoły, red. J. Kirenko, D. Wosik-Kawala, T. Zubrzycka-Maciąg, Wyd. UMCS, Lublin 2012.

Bednarczuk B., Idea Edukacji dla Życia jako przesłanie pedagogiki Marii Montessori,

[w:] Edukacja w systemie Marii Montessori – wychowaniem do wartości, red. M. Miksza, Wydawnictwo Palatum, Łódź 2014.

Bednarczuk B., Osobowość autorska absolwentów klas Montessori w perspektywie doświadczeń i celów życiowych, OW Impuls, Kraków 2016.

Błachnio A., Autor siebie w trzeciej fali cywilizacyjnej, Wyd UKW, Bydgoszcz 2006.

Błachnio A., Obuchowski K., Teoria osobowości autorskiej i kwestionariusz POA, [w:] Kwestionariusze w psychologii. Postępy, zastosowania, problemy, red. W. Zeidler, Vizja Press & IT, Warszawa 2011.

Łobocki M., Metody i techniki badań pedagogicznych, OW Impuls, Kraków 2000.

Łukaszewski W, Doliński D., Fila-Jankowska A., Matuszewski T., Niedźwieńska A., Oleś P., Szkudlarek T., Tożsamość, Trudne pytanie: kim jestem, Smak Słowa, Sopot 2012.

Montessori M., Odkrycie dziecka, Palatum, Łódź 2014 (wyd. I 1948).

Montessori M., Childhood education, New American Library–Meridian Books, New York–Scarborough 1975 (wyd. I 1949).

Montessori M., Domy dziecięce. Metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci, Żak, Warszawa 2005.

Montessori M., The advanced Montessori method. vol. 1, Clio, Oxford 1991 (wyd. I 1918).

Montessori M., The discovery of the child, Fides, Notre Dame 1967 (wyd. I 1948).

Montessori M., The secret of childhood, Ballantine Books, New York 1972 (wyd. I 1936).

Montessori M., To educate the human potential, Clio, Oxford 1989 (wyd. I 1948).

Nowak S., Metodologia badań społecznych, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 2007.

Obuchowski K, Od przedmiotu do podmiotu, Wyd. Uczelniane AB, Bydgoszcz 2000.

Obuchowski K., Człowiek intencjonalny. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa 1993.

Obuchowski K., Refleksje autobiograficzne psychologa, Wyd. WSHE, Łódź 2009.

Obuchowski, K. Adaptacja twórcza, KiW, Warszawa 1985.

Oleś P.K., Dialogowość wewnętrzna jako właściwość człowieka, [w:] Nowe idee w psychologii. Psychologia XXI wieku, red. J. Kozielecki, Gdańsk 2009.

Ożarowski W., Ustalenie przydatności Popperowskiej zasady falsyfikacji do oceny koncepcji osobowości autorskiej, „Horyzonty Psychologii” 2012, nr 1.

Opublikowane
2018-06-03
Jak cytować
Bednarczuk, B. Z. (2018). Człowiek upodmiotowiony. Właściwości osobowości autorskiej absolwentów klas Montessori. Raport z badań. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 13(1(47), 105-120. https://doi.org/10.35765/eetp.2016.1347.05