Odporni rodzice – odporne dzieci. Jak zasoby psychiczne rodziny wpływają na odporność psychiczną dziecka
Abstrakt
Odporność psychiczna dziecka jest zasobem opartym na czynnikach biologicznych (temperament, stan zdrowia) i społecznych (wpływ wychowawczy i atmosfera w rodzinie). Badania nad radzeniem sobie ze stresem pokazują, że odporna rodzina kształtuje odporne dziecko. Celem badania było poszukiwanie związków pomiędzy odpornością psychiczną rodziców i ich dzieci. Osobami badanymi byli rodzice dzieci w wieku przedszkolnym (N = 129) w wieku 5-6 lat (M = 5,77, SE = 0,44), w tym 121 matek oraz 115 ojców, z ośmiu przedszkoli na terenie Krakowa. Zastosowano dwie metody psychometryczne wypełniane przez rodziców: skalę obserwacyjną DECA (The Devereux Early Childhood Assessment), mierzącą odporność psychiczną dziecka i jej składowe (inicjatywę, samokontrolę i przywiązanie) oraz natężenie dziecięcych zachowań problemowych, a także Skalę Prężności Psychicznej SPP-25 do oceny poziomu odporności psychicznej rodziców. Badanie wykazało silne, pozytywne związki odporności psychicznej rodziców z odpornością psychiczną ich dzieci, tak w ujęciu całościowym, jak i w zakresie jej czynników składowych. Nie zaobserwowano istotnych różnic w profilach odporności pomiędzy dziećmi z wyższym i niższym poziomem zachowań problemowych. Doświadczenie trudnych wydarzeń życiowych wiązało się z niższym poziomem wszystkich aspektów odporności psychicznej zarówno u dzieci, jak i u ich rodziców.
Upowszechnianie wiedzy o znaczeniu posiadania i rozwijania zasobów odporności psychicznej rodziców dla zdrowia psychicznego ich dzieci jest ważnym zadaniem społecznym na drodze popularyzacji wiedzy, jak i pedagogizacji rodziców w przedszkolu.
Bibliografia
Conger R.D., Conger K.J. (2002). Resilience in midwestern families: Selected findings from the first decade of a prospective, longitudinal study, „Journal of Marriage and Family”, nr 64, s. 361–373, DOI:10.1111/j.1741-3737.2002.00361.x.
Constantine N., Benard B., Diaz M. (1999). Measuring protective factors and resilience traits in youth: The Healthy Kids Resilience Assessment, „American Psychologist”, nr 55, s. 647–654.
Coyle J., James P. (2011). Resilient Families Help Make Resilient Children, „Journal of Family Strengths”, nr 11(1, 5), s. 1–18.
Fröhlich-Gildhoff K., Rönnau M., Dörner T., (2008). Eltern stärken mit Kursen in Kitas. Munchen, Basel: Ernst Reinhardt Verlag.
Garmezy N. (1993). Children in poverty: Resilience despite risk, „Psychiatry”, nr 56, s. 88–98.
Gavidia-Payne S., Denny B., Davis K., Jackson M.S. (2015). Parental resilience: A neglected construct in resilience research, „Clinical Psychologist”, nr 19(3), s. 111–121, DOI:10.1111/cp.12053.
Grotberg E. (2000). Zwiększanie odporności psychicznej, wzmacnianie sił duchowych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK.
Grzegorzewska I. (2013). Odporność psychiczna dzieci alkoholików. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
LeBuffe P.A., Naglieri J.A. (1999). The Devereux Early Childhood Assessment (DECA): A measure of within-child protective factors in preschool children, „National Head Start Association Dialog”, nr 3, s. 75–80.
Mackay, R. (2003). Family resilience and good child outcomes: An overview of the research literature, „Social Policy Journal of New Zealand”, nr 20, s. 98–118.
Masten A. (2001). Ordinary Magic. Resilience Process in Development, „American Psychologist”, nr 56(3), s. 227-238.
McCubin H.I., Thompson A.I., McCubbin M. (2001). Family Measures: Stress, Coping and Resiliency. Hawaii: Kamehameha Schools.
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z. (2008). Skala pomiaru prężności – SPP-25. „Nowiny Psychologiczne”, nr 3, s. 39–56.
Pilecka W., Fryt J. (2011). Teoria dziecięcej odporności psychicznej, [w:] W. Pilecka (red.), Psychologia zdrowia dzieci i młodzieży, Perspektywa kliniczna, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 48–68.
Prince-Embury S. (2008). Resilience scales for children and adolescents, psychological symptoms and clinical status in adolescents, „Canadian Journal of School Psychology”, nr 23, s. 41–56.
Sikorska I. (2016). Odporność psychiczna w okresie dzieciństwa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Taylor Z., Conger R.D. (2017). Promoting Strengths and Resilience in Single-Mother Families, „Child Development”, nr 88(2), s. 350–358.
Walsh F. (2006). Strengthening family resilience (2nd ed.). New York: Guilford Press. Walsh F. (2016a). Applying a family resilience framework in training, practice and research: Mastering the art of the possible. „Family Process”, nr 55, s. 616–632.
Walsh F. (2016b). Family resilience: A developmental systems framework, „Europe- an Journal of Developmental Psychology”, nr 42(1), s. 1–18, DOI: 10.1080/ 17405629.2016.1154035.
Windle G., Bennett K.M., Noyes J. (2011). A methodological review of resilience measurement scales, „Health and Quality of Life Outcomes”, nr 9(8), s. 1–18, DOI: 10.1186/1477-7525.
Copyright (c) 2021 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
