Elementy budowania przyjaznej dziecku przestrzeni cyfrowej w kontekście działań na rzecz zrównoważonego rozwoju
Abstrakt
Głównym celem opracowania jest wskazanie i opisanie uwarunkowań oraz możliwości budowania cyfrowej przestrzeni przyjaznej dziecku we współczesnym świecie, zdominowanym przez nowe technologie informacyjno-komunikacyjne, w szczególności w odniesieniu do działań podejmowanych na rzecz zrównoważonego rozwoju. Przeglądu tych możliwości dokonano przede wszystkim na podstawie oficjalnych dokumentów, dostępnych raportów i opracowań publikowanych przez działające w tym obszarze instytucje międzynarodowe, państwowe i społeczne. Dzieci i młodzież stanowią mocno niespójną grupę użytkowników przestrzeni wirtualnej. Kluczowym i podstawowym elementem wpływającym na sposób korzystania i podatność na zagrożenia płynące z sieci jest wiek odbiorcy treści cyfrowych i posiadane przez niego kompetencje w tym zakresie. W artykule przybliżono cechy poszczególnych grup wiekowych młodych użytkowników Internetu i związane z tym wyzwania dla prawodawców, rodziców i wychowawców. Omówiono wybrane aspekty dotyczące funkcjonowania dzieci w przestrzeni Internetu i nowych technologii, bazując na Komentarzu ogólnym nr 25 Konwencji o prawach dziecka (2021) w sprawie praw dziecka w środowisku cyfrowym. Wskazano również, jak te prawa mogą być respektowane poprzez realizowanie określonych celów zrównoważonego rozwoju.
Bibliografia
Batorski, D. (2017). Dzieci z sieci – dostęp i korzystanie z Internetu przez dzieci w wieku przedszkolnym. W: J. Pyżalski (red.), Małe dzieci w świecie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Pomiędzy utopijnymi szansami a przesadzonymi zagrożeniami (s. 79–94). Wydawnictwo Eter.
Bochenek, M., Polak, Z., Silicki, K. i Wrońska, A. (b.d.). Jak zapewnić dziecku bezpieczeństwo w Internecie? Poradnik dla rodziców. Cyfrowobezpieczni.pl. https://akademia.nask.pl/pliki/2-jak-zapewnic-dzieciom-bezpieczenstwo-w-internecie-poradnik-dla-rodzicow.pdf
Child protection and children’s rights in the digital world. (b.d.). Children-rights.digital. https://childrens-rights.digital/einstieg/index.cfm
Ciesiołkiewicz, K. (2022, 7 listopada) Dlaczego podmiotowość i prawa dziecka w środowisku (nie)cyfrowym są tak ważne? Fundacja Orange. https://fundacja.orange.pl/strefa-wiedzy/post/dlaczego-podmiotowosc-i-prawa-dziecka-w-srodowisku-niecyfrowym-sa-tak-wazne
Donahoo, D. (2022). Beyond ‘screen time’: Children in a digital world [film]. Raisingchildren.net.au. https://raisingchildren.net.au/toddlers/videos/beyond-screen-time-children-in-a-digital-world
Guidelines to respect, protect and fulfil the rights of the child in the digital environment. Recommendation CM/Rec(2018)7 of the Committee of Ministers. (2018). Council of Europe. https://edoc.coe.int/en/children-and-the-internet/7921-guidelines-to-respect-protect-and-fulfil-the-rights-of-the-child-in-the-digital-environment-recommendation-cmrec20187-of-the-committee-of-ministers.html
In our own words – children’s rights in the digital world. (b.d.). 5Rights Foundation. https://5rightsfoundation.com/In_Our_Own_Words_Young_Peoples_Version_Online.pdf
Konwencja o prawach dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych – wersja dla dzieci. (b.d.). UNICEF. https://unicef.pl/content/download/54339/file/UNICEF%20Polska%20-%20Konwencja%20o%20prawach%20dziecka.pdf
Milovidov, E. (2020). Parenting in digital age: Positive parenting strategies for different scenarios. Council of Europe. https://edoc.coe.int/en/children-and-the-internet/8316-parenting-in-digital-age-positive-parenting-strategies-for-different-scenarios.html
Nasza wspólna przyszłość. Raport Światowej Komisji do Spraw Środowiska i Rozwoju (U. Grzelońska i E. Kolanowska, tłum.). (1991). Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
ONZ. (2021). Konwencja o prawach dziecka. Komentarz ogólny nr 25 (2021) w sprawie praw dziecka w środowisku cyfrowym. Fundacja Orange. https://admin.fundacja.orange.pl/app/uploads/2022/11/Komentarz-ogolny-25-w-sprawie-praw-dziecka-w-srodowisku-cyfrowym_wersja-polska.pdf
Polak, M. (red.). (2016). Przestrzeń wirtualna i technologiczna. Przestrzenie edukacji 21. Otwieramy szkołę! Tom 2. Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej. https://ec.europa.eu/programmes/erasmus-plus/project-result-content/ceebfa74-9fdd-448f-ba3c-5aaa5e2467f0/O2_Przestrzenie%20edukacji21.%20Przestrzeń%20wirtualna%20i%20technologiczna_PL.pdf
Principles on identification for sustainable Development: Toward the digital age. (2022). World Bank Group. http://documents.worldbank.org/curated/en/213581486378184357/Principles-on-Identification-for-Sustainable-Development-Toward-the-Digital-Age
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 11 marca 2021 r. w sprawie praw dziecka w świetle strategii UE na rzecz praw dziecka. (2021). https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2021-0090_PL.html
Summary report – “Our Europe, our rights, our future”. Children’s and young people’s contribution to the new EU Strategy on the Rights of the Child and the Child Guarantee. (b.d.). UNICEF. https://www.unicef.org/eu/documents/summary-report-our-europe-our-rights-our-future
UNICEF. (2017a). Children in a digital world. The state of the world’s children 2017. United Nations Children’s Fund (UNICEF). https://www.unicef.org/media/48581/file/SOWC_2017_ENG.pdf
UNICEF. (2017b). Children in a digital world. The state of the world’s children 2017. Summary. United Nations Children’s Fund (UNICEF). https://www.unicef.org/media/48601/file/SOWC_2017_Summary_ENG.pdf
Wyciąg z Komentarza ogólnego nr 25 (z dn. 2 marca 2021) w sprawie praw dziecka w środowisku cyfrowym do Konwencji o prawach dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych. (2022). Fundacja Orange. https://admin.fundacja.orange.pl/app/uploads/2022/11/Wyciag-z-Komentarza-Ogolnego-nr-25-do-konwencji-o-prawach-dziecka.pdf
Copyright (c) 2023 Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
1. Autor zgłaszając swój artykuł oświadcza, że jest Autorem artykułu (zwanego dalej Utworem) i:
- przysługują mu wyłączne i nieograniczone prawa autorskie do Utworu,
- jest uprawniony/a do rozporządzania prawami autorskimi do Utworu.
Oświadcza, że nie narusza praw autorskich osób trzecich i praw prawnych.
Oświadcza, że nie występuje żaden konflikt interesów.
2. Udziela Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie nieodpłatnej, niewyłącznej, nieograniczonej terytorialnie licencji do korzystania z Utworu na następujących polach eksploatacji:
- utrwalania utworu w formie papierowej, a także na nośniku cyfrowym lub magnetycznym;
- zwielokrotnienia utworu dowolną techniką, bez ograniczenia ilości wydań i liczby egzemplarzy;
- rozpowszechniania utworu i jego zwielokrotnionych egzemplarzy na jakimkolwiek nośniku, w tym wprowadzenia do obrotu, sprzedaży, użyczenia, najmu;
- wprowadzenia utworu do pamięci komputera;
- rozpowszechniania utworu w sieciach informatycznych, w tym w sieci Internet;
- publicznego wykonania, wystawienia, wyświetlenia, odtworzenia oraz nadawania i reemitowania, a także publicznego udostępniania utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym;
- w zakresie praw zależnych do Utworu, obejmujących w szczególności prawo do dokonania koniecznych zmian w Utworze, wynikających z opracowania redakcyjnego i metodycznego, a także do dokonania tłumaczenia Utworu na języki obce.
Udzielenie licencji następuje z chwilą przekazania Utworu na rzecz Uniwersytetowi Ignatianum w Krakowie. Uniwersytet Ignatianum w Krakowie jest uprawniony do udzielania dalszych sublicencji do Utworu, w zakresie udzielonego prawa. Licencja jest ograniczona czasowo i zostaje udzielona na okres 15 lat, licząc od daty jej udzielenia.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
