Diagnoza kompetencji zawodowych oraz potrzeb doskonalenia zawodowego nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej

Słowa kluczowe: dziecko, uczeń, kompetencje zawodowe nauczycieli, przedszkole, szkoła podstawowa.

Abstrakt

Spośród wielu czynników decydujących o jakości i efektywności pracy szkoły, przedszkola czy innej placówki oświatowej bardzo dużo zależy od nauczyciela i jego kompetencji zawodowych. W sytuacji kiedy polski system szkolnictwa przechodzi kolejną reformę, zarówno strukturalną, jak i programową, przygotowanie nauczycieli do jej wdrażania, szczególnie w zakresie kompetencji zawodowych, wydaje się mieć kluczowe znaczenie. Jakość pracy nauczycieli, ich merytoryczne przygotowanie jest jednak najważniejsze nie tylko z punktu widzenia sprawnego wdrażania reform – na czym wydaje się szczególnie zależy autorom reform, ale ze względu na główny podmiot edukacyjnych oddziaływań, czyli dziecko i jego wszechstronny rozwój. Efektywnie prowadzona edukacja w przedszkolu i na I etapie edukacyjnym zagwarantuje uczniom sukces w kolejnych etapach kształcenia. Dlatego wydaje się słuszne podjęcie częściowych badań wśród nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej w celu zdiagnozowania, na podstawie ich samooceny, kompetencji zawodowych oraz potrzeb i oczekiwań w zakresie doskonalenia zawodowego. Ten cel główny zrealizowano poprzez przeprowadzenie badań wśród nauczycieli pracujących w przedszkolach i w klasach I-III ze szkół podstawowych na terenie powiatu bialskiego i miasta Biała Podlaska w woj. lubelskim. W badaniach zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z użyciem kwestionariusza ankiety. Wyniki badań dostarczyły interesujących informacji na temat samooceny nauczycieli w zakresie oznaczenia poziomu własnych kompetencji zawodowych na trzystopniowej skali. Na uwagę zasługuje fakt, że większość nauczycieli sytuuje swoje kompetencje na drugim, czyli średnim poziomie. Przeprowadzone badania pozwoliły także zinwentaryzować i opisać skalę potrzeb i oczekiwań nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego, które warunkują nie tylko własny rozwój, ale są niezbędne w efektywnej pracy z dziećmi.

Bibliografia

Boydell T., Leary M. (2006). Identyfikacja potrzeb szkoleniowych, Warszawa: Oficyna Ekonomiczna.

Czaja-Chudyba I., Muchacka B. (2016). Nauczyciele wczesnej edukacji. Koncepcje, kształcenie, wyzwania, Kraków: Wydawnictwo „Petrus”.

Czerepaniak-Walczak M. (red.). (2013). Fabryki dyplomów czy universitas? Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Czerepaniak-Walczak M. (1997). Aspekty i źródła profesjonalnej refleksji nauczyciela, Toruń: Wydawnictwo Edytor, s. 87-88.

Czerepaniak-Walczak M. (1999). Kompetencja: słowo kluczowe czy „wytrych” w edukacji, „Neodidagmata”, nr 24, s. 53-66.

Feiner M., Went W. (1997). Nowe zadania nauczyciela, „Edukacja i Dialog”, nr 9, s. 3-4.

Kwiatkowska H. (2000). Czy edukacja, jaką nauczyciel zdobywa, może być zagrożeniem zawodowego funkcjonowania, „Chowanna”, t. 2(15), s. 21-31.

Kwiatkowska H. (2008). Pedeutologia, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, Dz.U. 2018, poz. 1574.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, Dz.U. 2017, poz. 356.

Strykowski W. (2005). Kompetencje współczesnego nauczyciela, „Neodidagmata”, nr 27/28, s.15-28.

Strykowski W., Strykowska J., Pielachowski J. (2003). Kompetencje nauczyciela szkoły współczesnej, Poznań: Wydawnictwo eMPi2.

Sztompka P. (2010). Socjologia, Kraków: Wydawnictwo Znak.

Taraszkiewicz M. (2001). Jak uczyć jeszcze lepiej! Szkoła pełna ludzi, Poznań: Wydawnictwo Arka.

Tucholska K. (2005). Zagadnienie kompetencji w psychologii, „Roczniki Psychologiczne”, t. VIII, nr 2, s. 11-36.

Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z dnia 20 lipca 2018 roku, Dz.U. 2018, poz. 1668.

Wach-Kąkolewicz A. (2013). Problemy współczesnej pedagogiki, „Neodidagmata”, nr 35, s. 3-19.

Opublikowane
2019-11-14
Jak cytować
Nazaruk, S. K., & Marchel, J. (2019). Diagnoza kompetencji zawodowych oraz potrzeb doskonalenia zawodowego nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 14(2(52), 55-76. https://doi.org/10.35765/eetp.2019.1452.04